De strijd om de Tweebosbuurt is nog niet beslist, of de volgende dient zich aan. In de Fazantstraat en de Vogelbuurt in Carnisse, Charlois verschijnen steeds meer posters achter de ramen met teksten als “Wij blijven!” en “Slopen? Bezopen!”. Voor deze straten heeft de gemeente het plan om 342 portiekwoningen te vervangen door 42 eengezinswoningen en 118 grotere appartementen. Nog eens 51 woningen zullen worden samengevoegd tot grotere woningen.
De nieuwe woningen krijgen een prijs in het met het midden en hogere segment, wat betekent dat de woningen voor de meeste huidige bewoners te duur zullen worden. En dus protesteren de bewoners.
Maar waarom moeten zij eigenlijk weg? In de brief aan de gemeenteraad schrijft het college van B&W dat het doel van de herstructurering is om een wijk te creëren waar het prettig wonen is “voor nieuwe bewoners maar in de eerste plaats voor de huidige bewoners en sociale stijgers” (cursief toegevoegd). Toch geldt dat blijkbaar niet voor de bewoners van de Fazantstraat, die alleen kunnen blijven als ze geld hebben voor de nieuwe duurdere woningen die gepland zijn.
Boterhammetjes smeren
Wie het protest rondom de Tweebosbuurt kent – of Crooswijk, de Wielewaal of Patrimonium’s Hof in Bloemhof – herkent het verhaal. Het college wil meer huishoudens met hogere inkomens in de stad huisvesten. Het streven naar een “meer gebalanceerde mix” van huishoudens, vooral op Zuid, is vastgelegd in de Woonvisie uit 2016. Door sloop van goedkope woningen en nieuwbouw van duurdere woningen komen er meer “Rotterdammers die elke dag hun boterhammetjes smeren en naar hun werk gaan” op Zuid wonen, zo legt wethouder Kurvers uit.
Er is de afgelopen jaren al veel kritiek geleverd, ook door mij hier op Vers Beton, op het Rotterdamse gentrificatiebeleid. Ook bij de Vogelbuurt draait het voor een groot deel om dezelfde vraag: voor wie is er (nog) plek in Rotterdam?
Maar in een belangrijk opzicht is de situatie in Carnisse nieuw: anders dan in de Tweebosbuurt, de Wielewaal en het Patrimonium’s Hof, zijn in Carnisse de meeste woningen niet in handen van woningcorporaties. Ongeveer de helft van de woningen is in het bezit van een particuliere verhuurder en een derde is eigendom van de bewoner.
Binding met de buurt
Ook voor de Fazantstraat en omgeving geldt dat veel bewoners eigenaar van hun woning zijn. Zoals Merdas, Nil en Philippe, Michell, en Louise, die de verhalen van haar straatgenoten optekende. Zij wonen met plezier in Carnisse en sommigen van hen gaan – al dan niet met boterhammetjes – op Zuid naar hun werk. Zoals SP-burgerlid Pieter Schol opmerkt: “Wethouder, dat zijn toch juist de mensen die u in de stad wilt houden?”
Dat bewoners zich nu collectief inzetten voor behoud van de Fazantstraat bewijst dat er wel degelijk binding is
Deze bewoners zorgen voor de gewenste “sociale binding” in de wijk. Volgens gemeentelijk onderzoek is de binding in Carnisse beneden peil omdat zoveel huurders na korte tijd alweer verhuizen. Dat bewoners zich nu collectief inzetten voor behoud van de Fazantstraat bewijst dat er wel degelijk binding is.
Bovendien toont het Wijkprofiel ook positieve punten: bewoners van Carnisse zetten zich bovengemiddeld vaak actief in voor de buurt en scoren goed op het Rotterdams gemiddelde voor ‘samenredzaamheid’ en lokale participatie. En dit ondanks het feit dat in de afgelopen jaren gemeenschapstuinen, wijkcentra, scholen en bibliotheken zijn gesloten. Voor een deel probeert de gemeente dus een vermeend gebrek aan cohesie op te lossen dat ze zelf veroorzaakt zou hebben.
Dat wil niet zeggen dat alle bewoners tevreden over hun wijk zijn. Wethouder Kurvers verwacht dat een groot deel van de bewoners de gedwongen verhuizing een ‘kans’ zullen vinden, want “44 procent van de bewoners in Carnisse ontevreden is met zijn woonsituatie”, vertelde hij in de Volkskrant.
Ook bewoners van de Fazantstraat zien dat het op punten beter kan in de buurt. Maar zoals bewoner Daan zegt: “Waarom werkt de gemeente niet aan een aanpak mét de bewoners in plaats van tegen bewoners?” Het college wil de omgeving van de Fazantstraat mooier en groener maken en er komt een ‘parkeerhub’, maar de huidige bewoners mogen daar blijkbaar niet over meepraten of van profiteren.
Malafide verhuurders
Met de meeste woningen van de bewoner-eigenaren is bouwtechnisch niets mis. Voor zover er achterstallig onderhoud is zou dat evengoed kunnen worden opgelost door de voorwaarden voor leningen of subsidies voor woningverbetering uit te breiden of bewoners te ondersteunen bij het activeren van de Vereniging van Eigenaren (VvE).
Minder makkelijk is het om particuliere verhuurders zover te krijgen hun woningen goed te onderhouden. Wethouder Kurvers erkent dit: “Zij zitten puur voor het geldelijke gewin erin. Ze blijven het liefst zo lang mogelijk zitten met zo min mogelijk onderhoud tegen zo hoog mogelijke huren.”
Voor de huurders is het wrang dat de gemeente hen nu dwingt te verhuizen: zij draaien op voor de nalatigheid en soms ronduit malafide praktijken van veel verhuurders. Dit terwijl Kurvers afgelopen oktober nog maatregelen tegen malafide verhuurders aankondigde: “Het wordt eindelijk tijd dat de gemeente achter deze huurders gaat staan en hen beschermt.”
De problematiek met particuliere verhuurders in Carnisse is de gemeente echter al heel lang bekend. Zo was het in 2005 een belangrijke reden om juist in deze buurt te gaan experimenten met de Rotterdamwet. In al die tijd is het blijkbaar niet gelukt er iets aan te doen, want vorig jaar nog verscheen een gemeentelijk rapport over de “disfunctionele aspecten” van (ver)huur in Carnisse: steeds meer koopwoningen worden gekocht en (opgedeeld) verhuurd door particuliere verhuurders. Het zorgt voor prijsopdrijving en hoge huren, veel verhuizingen, achterstallig onderhoud en in sommige gevallen zelfs uitbuiting, intimidatie en fraude.
Krappe woningmarkt
Maar liever dan bewoners betrekken bij de plannen wil het college vasthouden aan de sloopplannen zoals vastgelegd in de Woonvisie, ondanks aanhoudende kritiek dat ze huishoudens met kleinere beurzen de stad uit jagen. Het is een feit dat er steeds minder betaalbare woningen zijn in Rotterdam, ook op Zuid. De gemeente erkende zelf in de Voortgangsrapportage Woonvisie 2018 al dat ‘ook Zuid krapte begint te ervaren’.
Eind 2018 schreef ik hier al over prijsstijgingen op de Rotterdamse koop- en vrije huurmarkt. Ook het afgelopen jaar stegen de koopprijzen weer met 14 procent en nam de huurprijs in de vrije sector toe – dat laatste vooral in Charlois en tegen de landelijke trend in.
De bewoners van de Fazantstraat zijn ook niet de enigen die op zoek moeten naar een andere woning in Carnisse, als ze willen blijven. Omdat verbetering van Carnisse tussen 2019 en 2022 een “speerpunt” is in het NPRZ-programma, zijn op vier plekken in de buurt in totaal 577 woningen aangewezen voor sloop. Er komen slechts 290 duurdere woningen voor terug. Deze beleidskeuze is onbegrijpelijk gezien de huidige woningnood.
Bewoners eerst?
Met de grootschalige herstructurering in Carnisse de komende jaren zet het college stug het sloopbeleid door. Met alle verstrekkende gevolgen voor de bewoners, van wie een groot deel juist in de wijk wil blijven. Het is beschamend dat het college nog altijd niet geïnteresseerd is in wat bewoners vinden en wensen – zelfs niet nadat de rechter in de rechtszaak over de Tweebosbuurt Vestia hiervoor op de vingers tikte.
Wat is het waard dat het college in haar brief schrijft dat ze Carnisse wil verbeteren “in de eerste plaats voor de huidige bewoners”, als ze juist zoveel huidige bewoners dwingt te verhuizen?
Niemand zal ontkennen dat Carnisse problemen kent, van vuil op straat tot malafide huisjesmelkers. Maar het is pijnlijk en zorgwekkend dat de gemeente blijkbaar niet weet hoe ze problemen moet aanpakken zonder goedwillende bewoners weg te jagen. Het is hoopvol dat veel raadsleden achter de bewoners van de Fazantstraat en de Vogelbuurt staan. Wellicht is het ook voor het college eens aanleiding om de sloopwoede te herzien.
De commissie Bouwen, Wonen en Buitenruimte vergadert op 9 december over de Fazantstraat en het voorstel wordt 17 december voor stemming aan de gemeenteraad voorgelegd.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.