Ik loop door Rotterdam. De winkelstraten liggen er nogal verlaten bij nu iedereen thuis aan de laatste virusupdates probeert te ontsnappen. Het is zonnig en ik heb mijn jas open: ik weet zeker dat de lente op het punt staat los te barsten. Ik ben de enige niet. Een ekster vliegt rond met een flinke tak in z’n snavel en ik hoor een koolmees nog wat aarzelend zijn fietspompachtige liedje zingen. Vanuit een ooghoek bespeur ik beweging in een van de etalages. Een eenzaam lieveheersbeestje loopt over de binnenzijde van een winkelruit. Ik sta stil en bekijk hoe het torretje met zijn zwarte pootjes over het verticale glas trippelt, alsof de zwaartekracht niet bestaat.
Lieveheersbeestjes overwinteren graag bij de mensen thuis. Het liefst gezellig in de slaapkamer of de keuken, maar anders kan het ook wel in een oude schuur, achter een raamluik of op een stille zolder. Soortgenoten zijn van harte welkom, en het gebeurt vaak dat er een flinke wintergroep ontstaat. Opeengepakt als een roodzwarte kluwen wachten de lieveheersbeestjes gezamenlijk het komende voorjaar af. Wat een gezellige insecten zijn het toch.
Hoewel, zo gezellig als lieveheersbeestjes onder elkaar zijn, zo nietsontziend zijn zij als roofdieren. Ze eten niets liever dan bladluizen. Die zoetsappige groene insectjes zijn voor hen net zoiets als rijpe kersen voor ons: je kan er wel van blijven eten. Ze zijn ook makkelijk te pakken, vooral wanneer ze met hun snuit zijn ingelogd op de sapstroom van een plantenstengel. De bladluizen die het onheil opmerken blijven bewegingloos zitten in de hoop dat de kever aan de andere kant van de stengel passeert. Vermoedelijk met hun ogen dicht.
Stippencode
Ik tel de stippen van het lieveheersbeestje in de etalage. Vroeger op het schoolplein dachten wij de leeftijd van het kapoentje zo af te kunnen lezen, maar nu ik ouder, wijzer en ecoloog ben weet ik dat dat onjuist is. Lieveheersbeestjes krijgen geen extra stip op hun verjaardag. Sterker nog, geen enkel lieveheersbeestje is ooit jarig.
Je kan er wel de soort aan aflezen. Het is een zevenstippelig lieveheersbeestje, want ik telde zeven stippen. Andere soorten lieveheersbeestjes hebben niet alleen een ander stippenpatroon, maar vaak ook andere kleuren. Het citroenlieveheersbeestje is heldergeel, met tweeëntwintig zwarte stippen op zijn dek- en borstschilden. Het lijkt dus goed geregeld te zijn in kapoentjesland. Ieder lieveheersbeestje heeft zijn eigen makkelijk te herkennen stippencode. Wanneer je uitgekeken bent op het zoeken van Pokémons kun je altijd nog overschakelen op lieveheersbeestjes. Een zoekkaart is zo gedownload.
Nieuwkomer
Maar net als je denkt dat het leven van lieveheersbeestjes lekker overzichtelijk is, kom je bedrogen uit. Er waart namelijk een vreemdeling rond in onze kleurrijke keverfauna: het Aziatisch lieveheersbeestje. Deze soort is enkele jaren geleden naar Nederland gehaald om tuinders te dienen met het biologisch bestrijden van bladluisplagen. Een goed idee, zou je in eerste instantie misschien denken. De gastarbeiders zijn als hongerige larven met doosjes tegelijk aan het werk gezet in kassen met Hollandse gewassen. Sommigen daarvan zijn voor zichzelf begonnen. Als volwassen kever vlogen zij uit openstaande daklichten weg. Je ziet ze al jarenlang overal opduiken. Biologen en natuurbeschermers fronsen hun wenkbrauwen bij zulke nieuwkomers in de natuur: gaat dat wel goed?
Wat het er niet makkelijker op maakt, is dat het Aziatische lieveheersbeestje allerlei verschijningsvormen heeft. De grondkleur van de schilden kan rood zijn, of oranje, maar ook zwart. En het aantal stippen wisselt ook al, uiteenlopend van wel zestien tot soms maar twee. Met zoveel vermommingen kan hij makkelijk voor een andere soort worden aangezien. Ik kijk nog eens goed naar de opgesloten etalageloper. Het zal toch geen Aziatisch exemplaar zijn? Nee, volgens mij niet, maar kijken naar lieveheersbeestjes is niet meer zo eenvoudig als het vroeger was. Die Aziatische lieveheersbeestjes hebben de stippencode gehackt. Dus wees scherp wanneer je de komende week een rood-zwart gestippelde wintergroep uit je plafond ziet komen. En zet een raampje open.
Over deze serie
Dit artikel is een samenwerking met Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Deze organisatie heeft geen invloed gehad op de inhoud van het artikel. Lees hier meer over samenwerkingen.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.