De klasse van de treurwilg

De treurwilg kent veel liefhebbers. Op Twitter beweren vrolijke tongen dat de term treurwilg te deprimerend is voor zo’n prachtige boom en steeds meer mensen gebruiken de naam #jubelwilg om dat kracht bij te zetten. Ik vind dat niet gek gedacht, want het is heerlijk om onder een treurwilg plaats te nemen. Wie op een warme zomerdag graag aan de oever van de singel ontspant, is maar wat blij met de schaduw van de wilg. Niet alleen handig voor als je je parasol vergeten bent, maar zelfs veel beter dan een parasol. De treurwilg zorgt voor schaduw, maar ook voor verkoeling omdat hij met zijn bladeren waterdamp laat ontsnappen. Bovendien voorzien de vogels in de boom voor een passende soundtrack bij het ontspannen. Dus laat die oordopjes voor één keer achterwege.

Het is nog vroeg in het voorjaar als de hangende twijgen van de treurwilg geelgroen kleuren. Het zijn nog geen bladeren, maar bloemen, de zogenaamde wilgenkatjes. Omdat de meeste planten dan nog in wintermodus staan, is het voor de eerste hommels een belangrijke bron van voedsel. De insecten brommen heen en weer tussen mannelijke en vrouwelijke wilgen. Het is één van de oudste vormen van ruilhandel. De hommel bevrucht de vrouwelijke bloemen in ruil voor voedsel waarmee ze haar eigen kroost kan voeden. Door die bril bezien is een treurwilg een soort grote wuivende marktkraam.

Andere dieren kijken toch heel anders naar een treurwilg. Voor een vogel heeft de boom meer weg van een appartementencomplex. Houtduiven bouwen graag hun nest in treurwilgen, omdat ze al vroeg in het blad staan en daardoor al snel beschutting bieden. In Prinsenland staan twee treurwilgen waar blauwe reigers hun grote takkennesten in hebben gebouwd. Ze wonen nu eenmaal graag aan het water en een treurwilg is een stevige basis voor zo’n groot nest. De stammen en takken onder de vogelnesten kleuren al snel wit van de liters vogelmest die van de nesten omlaag komen. De gewitte wilgen ondergaan deze bewoning in hun kronen lijdzaam. Het duurt maar een paar weken.

Er is nog een vogel met een grote voorliefde voor treurwilgen. De grote bonte specht hakt graag in het veerkrachtige wilgenhout. Dat wilgenhout buitengewoon soepel en sterk is weten mandenvlechters en huttenbouwers al sinds de steentijd. Spechten waren al eerder op de hoogte. Het hout van de wilg is zachter dan dat van hardhouten eiken en beuken, en dus houdt de specht er minder koppijn aan over als hij een nieuw nesthol uithakt om indruk te maken op zijn vrouw. Bovendien, de bast van de wilg is een bron van aspirine, maar of spechten daar echt iets aan hebben vraag ik me af.

Spechten hakken zo graag in treurwilgen dat veel bomen meerdere afgedankte gaten hebben. Zonde, zou je bijna denken, maar van leegstand is geen spraken. Spreeuwen en halsbandparkieten maken graag gebruik van het werk van de grote bonte woningbouwer. In het voorjaar maken ze ruzie om de beste boomholtes. Ze wonen de gaten verder uit waardoor ze op den duur groot genoeg worden voor kauwen of bosuilen die zo’n hol dan graag overnemen. Als er intussen geen bijennest in zit tenminste. Het is opmerkelijk hoe al die verschillende dieren in het broedseizoen als vreedzame buren door het leven kunnen gaan. De treurwilg is daarin de verbindende schakel.

Wanneer de zomer vordert verlaten de laatste jonge vogels het nest. Het lijkt erop dat de treurwilg eindelijk zijn rust terug heeft. Wie op een zwoele zomeravond bij de treurwilg aan de waterkant komt zitten, slaakt misschien een plaatsvervangende zucht. Maar de rust is slechts schijn. Vele ruige dwergvleermuizen arriveren juist in die zomermaanden om de lege boomholtes in te nemen. Ze zijn speciaal hiervoor helemaal vanuit de Baltische staten komen vliegen. In de avondschemering klimmen ze opgewonden naar buiten om boven de singels achter de dansende muggen aan te gaan. De mannetjes laten hun ultrasone lokroep over het water schallen om de dames te verleiden met ze in de boomholte mee te gaan. Wat daar precies gebeurt blijft tussen de vleermuizen en de treurwilg.

Als in het najaar de treurwilg zijn blad laat vallen en zijn takken weer laat hangen, meen ik de vermoeidheid van de boom te herkennen. Een zomer lang voorzag hij onze stad niet alleen van klasse, stijl, schaduw en verkoeling, maar bood hij ook onderdak. Manmoedig heeft de treurwilg de bezoeken van talloze dieren doorstaan zonder een krimp te geven. Zonder te klagen. En dat terwijl hij is uitgehold, uitgewoond, ondergescheten en bepoteld. Ik zou er bijna treurig van worden, maar de treurwilg niet; die heeft klasse.