Ooit was Rotterdam-Zuid een plek met weinig cultureel aanbod. Er stond weliswaar een theater, er waren wijkpodia, een Kunstzaal en een poppodium. Maar geen musea, geen galeries en geen grote culturele instellingen. Zuid was een rustige plek om te wonen, voor cultuur nam je de fiets naar de overkant.
In die luwte ontwikkelden zich de laatste decennia bijna ongemerkt allerlei kunstinitiatieven. Kunstenaars experimenteerden in leegstaande woningen. Een poppodium als Baroeg specialiseerde zich in een bepaald muziekgenre, waarvoor liefhebbers met genoegen naar Zuid fietsten. Net als voor de gewaagde programmering van De Player, en nu ook voor die in Koffie & Ambacht. Cultuur op Zuid groeide uit tot een uitdagende bundel geheimtips met plekken als PEACH, Available & the Rat, Cultuurwerkplaats Tarwewijk en nog veel meer.
Kenmerkend voor Oud-Charlois is daarbij de grote betrokkenheid van groepen bewoners en kunstenaars. Zij nemen het initiatief voor allerlei grote en kleine evenementen, voor projecten in de openbare ruimte en kleinschalige culturele locaties.
Geen vergunning
Als jongste initiatief startte een groep bewoners van Charlois in december 2020 met het opzetten van Een Kunstcentrum, in het oude Raadhuis aan de Charloisse Kerksingel. Nu 5 maanden later, kunnen we in feite van start gaan. Meer dan 400 mensen hebben zich ingeschreven als betalend deelnemer, waarmee een bedrag van € 38.000 is opgehaald. We hebben een stichting opgericht, een bankrekening geopend, onderhandeld met de eigenaar van het oude Raadhuis, en mooie afspraken gemaakt met een sociale horeca-ondernemer.
Niets leek een opening per 1 juli in de weg te staan. Iedereen ging er vanuit dat de vergunning geen probleem zou zijn omdat het pand de bestemming horeca heeft, en er ook daadwerkelijk jarenlang een restaurant gevestigd was. Toch bleek deze week dat een commissie van de gemeente Rotterdam, waarin de Dienst Veilig, Horeca en de Politie zitten, negatief advies wil geven over de horecavergunning, omdat deze in strijd zou zijn met de Horecabeleidsnota 2017-2021.
Horeca is onderdeel
Nu is de relatie tussen cultuurorganisaties en horeca de afgelopen decennia ingrijpend veranderd. Ooit was horeca ondergeschikt: je kon een kopje koffie krijgen in het museum of een glaasje wijn in de pauze van het concert. Tegenwoordig is horeca van groot bedrijfseconomisch belang en medebepalend voor de identiteit van de instellingen. Die runnen hun horeca dan ook vaak zelf: de Wunderbar hoort bij de identiteit van WORM, en het nieuwe Theater Zuidplein opende als belangrijk deel van de uitstraling van het theater een café-restaurant Zed dat (na corona) dagelijks van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat voor iedereen open is.
Voor kleinere instellingen zonder een eigen staf bleek samenwerking met een horeca-ondernemer de oplossing: een horeca-vennootschap en een programmastichting werken nauw samen. De vennootschap zorgt voor personeel, gebouw en exploitatie, terwijl de stichting programmeert en daarvoor eventueel subsidie aanvraagt. Voor de subsidiegever heeft dat ook grote voordelen – mits de financiële relatie tussen beide rechtspersonen helder is – want je hoeft alleen de kwaliteit van de programmering te beoordelen. De zakelijke risico’s zitten bij een commerciële partij.
Zo’n intensieve samenwerking tussen een inhoudelijke programmaclub en een horecaondernemer is voor veel kleine culturele instellingen een gebruikelijk model geworden. Dat betekent ook dat cultuurbeleid en horecabeleid naar elkaar verwijzen. En dus kun je niet naar horeca kijken zonder de daarmee gediende culturele belangen mee te wegen. Dat zou achterhaald en schadelijk zijn.
Gedateerd beleid
Bovendien zou een publieke functie met sociale horeca zeer welkom zijn gezien de ontwikkeling van de buurt. Sinds de huizenprijzen overal de pan uit rijzen, trokken vanaf 2017 Rotterdammers en ook Amsterdammers, naar Charlois. In vele (verwaarloosde) klassieke panden uit 1900 tot 1950 kwamen nieuwe bewoners. Mensen met een wat beter inkomen, een wat hoger opleidingsniveau, kinderen en bakfietsen. Met die ontwikkeling begonnen ook de prijzen op Zuid te stijgen.
Het oog van projectontwikkelaars viel daarmee ook op deze wijk. Zij kopen panden op van bewoners en drijven de prijzen op. Wat er met deze panden gebeurt? We weten het niet, maar zien: illegale kamerbewoning zonder voldoende sanitaire voorzieningen en vergunning, wietplantages en de 25ste Oost-Europese supermarkt waar nauwelijks een klant komt. Panden worden ook weer doorverkocht waarbij het woord witwassen bij de oplettende omwonende opkomt. Een ontwikkeling die slecht is voor een wijk.
Terwijl andere panden in handen vielen van ontwikkelaars, hielden de eigenaren voet bij stuk om het Raadhuis een publieke functie te geven
De huidige eigenaren van het oude Raadhuis aan de Charloisse Kerksingel – de beoogde locatie voor ons kunstcentrum – ontvingen ook fantastische aanbiedingen voor hun pand. Maar terwijl andere panden aan deze singel in handen vielen van onduidelijke ontwikkelaars, hielden zij voet bij stuk. Ze willen het pand een publieke functie geven en zijn blij met de invulling door Een Kunstcentrum en bijbehorende sociale horeca.
Dat een vergunning voor Een Kunstcentrum afgewezen zou worden is bovendien onbegrijpelijk als je kijkt naar de huidige horeca. In het gebied Oud Charlois zijn 31 horecavergunningen vergeven. Het aanbod is eenzijdig met veelal traditionele cafés. Een aantal van hen geeft problemen: boetes van DCMR voor geluidsoverlast, schietincidenten, drugshandel. Toch mogen deze cafés na een tijdelijke sluiting weer open. Hoe is het te rijmen dat deze zaken open mogen blijven, maar de gemeente geen lichte vergunning geeft aan een plek waar je een concert, tentoonstelling of debat kunt bezoeken en daarbij een eerlijke koffie, glas wijn, lunch of simpele maaltijd kunt bestellen.
Kom op Rotterdam, durf Zuid te ontwikkelen. Samen met bewoners die lef hebben, en mooie initiatieven ontplooien waarmee zij de leefbaarheid van Zuid vergroten.
Handhaving en veiligheid van de gemeente Rotterdam heeft kennelijk geen andere prioriteiten dan culturele instellingen.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.