De bruidsvlucht van de zwarte mier

Mieren leven in kolonies waar de slavernij nog niet is afgezworen. Hoewel ik me afvraag of je echt kunt spreken van slavernij, in een maatschappij waarin iedere mier genetisch is voorgeprogrammeerd om totaal gedachteloos haar Sisyfusarbeid te blijven verrichten.

Zelfs wanneer werksters hun volk en hun koningin kwijt zijn, en zij vrij kunnen gaan en staan waar zij maar willen, organiseren zij zich in een stuurloze enclave waar zij voor onbepaalde tijd blijven doen alsof alles normaal is. Dat blijven ze doen totdat ze zich tot de laatste werkster hebben doodgewerkt. 

Het leven van de werkster is zwaar. Heel zwaar en betrekkelijk kort, zonder voldoening of beloning in termen van roem, waardering of eigen nageslacht. De koningin is de enige die het recht heeft eitjes te leggen, en eigenlijk is dat ook het enige wat ze doet. Als een hedendaagse Cleopatra laat ze zich door haar verzorgsters in de watten leggen met onbeperkte hoeveelheden voedsel en aandacht. Kraamhulpen helpen haar met het baren van het ene eitje na het andere, die allemaal naar de kinderafdeling worden afgevoerd. Zo staat ze haar kinderen af aan de maatschappij. Verzorgsters ontfermen zich de eieren, larven en poppen.

De kinderopvang is strak georganiseerd en wordt slecht betaald. Een toeslagregeling is er niet. Wel een grote voorraad voedsel, aangedragen door een niet aflatende stroom verzamelaars. Zij zijn door verkenners naar profijtelijke voedselbronnen geleid. Afvalbakken, picknicktafels en kuddes bladluizen. Zwaar bepakt volgen de verzamelaars de geursporen terug naar de kolonie om vervolgens rechtsomkeert te maken voor een volgende lading.

Toch kent ook het mier-zijn zo z‘n hoogtepunten. In de zomer, wanneer de weersomstandigheden gunstig zijn, vindt de bruiloftsvlucht plaats. Met trillende voelsprieten geven de werksters uiting aan hun opwinding over deze heuglijke dag. Diep in de kraamafdelingen van het mierennest hebben de verzorgsters de uitverkorenen grootgebracht met uitzonderlijke zorg.

Alleen het allerbeste voedsel was goed genoeg voor deze bruidjes. Het zijn toekomstige koninginnen, veel groter dan de werksters, en uitgerust met grote doorschijnende vleugels. Hun onbezorgde jeugd komt tot een einde op de dag van de bruidsvlucht. In een ander deel van het nest zijn mannetjes opgegroeid. Ook zij hebben vleugels, al zijn ze een stuk kleiner dan de koninginnen in spé. 

Tegenstribbelend worden de bruiden en bruidegoms uit hun nest opgetild en door de opgetogen werksters naar de speciaal voor de gelegenheid verbreedde nestopeningen gedragen, alsof ze crowdsurfers op een festival zijn.

Pas wanneer de gevleugelde mieren buiten zijn, zien zij voor het eerst de zon en blauwe hemel boven zich. Hoe prachtig ook, er is geen tijd daarbij stil te staan. Er moet gevlogen worden! Aangemoedigd door de uitzinnige werksters proberen ze voor het eerst hun vleugels uit. Ze slaan er wat onwennig mee. Het lijkt helemaal nergens op. Pas na veel gestuntel klimmen een paar slimmeriken in de grassprieten om het daar te proberen.

Van lieverlee stijgen de eerste mieren op. Eerst een paar zigzaggende, daarna honderden. De bruidegoms kijken vastberaden. Zij zullen uit alle macht proberen een bruid al vliegend te bevruchten. Dat valt niet mee, want de stuurmanskunsten van de beginnende vliegeniers zijn bedroevend. Talloze mieren verongelukken vrijwel direct in straten, vijvers, spinnenwebben en gin-tonics. Wat een drama.

Pas wanneer de overlevenden van die rampzalige start boven de boomtoppen uitstijgen realiseren ze zich dat ook andere mierenkolonies vandaag hun bruidsvluchtfestival houden. Het is een evenement met miljoenen mieren die allemaal uit zijn op hetzelfde: een vluggertje. 

Dapper slaan ze met hun vleugels, want ook voor de vogels is het vandaag een feestdag. Boerenzwaluwen, gierzwaluwen, spreeuwen en zelfs meeuwen weten deze eiwitrijke traktatie uitstekend te waarderen. In grote zwermen komen ze samen, onderwijl langzaam zwevend terwijl ze de traag vliegende mieren een voor een uit de lucht happen. Zo wordt de ene na de andere droom voortijdig uitgeblust. 

En toch, ondanks alle gevaren, keren vele duizenden bruidjes ontmaagd en wel terug naar de aarde. Wanneer ze eenmaal vaste grond onder de voeten hebben gooien ze hun sluier en vleugels achteloos van zich af. Ze moeten meteen op zoek naar een schuilplaats. 

De komende dagen zullen deze koninginnen een tunnel in zand uitgraven om daar de eerste eitjes van de nieuwe kolonies leggen. Al zullen deze koninginnen nog heel wat gevaren moeten trotseren voor ze zich als Cleopatra kunnen wanen.