De inauguratie van het drijvende Rotterdamse hoofdkantoor van het Global Center on Adaptation, deze week door Koning Willem-Alexander. De Grand Prix in Zandvoort afgelopen zondag, Prins Bernhard Junior’s van opa geërfde liefdesbaby. Het Erasmus Enterprise, universitair centrum ‘to fuel your entrepreneurial journey’ dat afgelopen maandag feestelijk werd geopend (door de altijd voor ondernemerschap te porren Rotterdamse loco-burgemeester Vincent Karremans) in bijzijn van Prins Constantijn, die bovendien officieel envoy ofwel ambassadeur van het Nederlandse tech-ecosysteem is. En binnenkort het jaarlijkse Smart City Next congres, waar gasten voor een combideal van 1299 euro onder andere op excursie gaan naar “succesvol praktijkvoorbeeld” Reyeroord in IJsselmonde, nadat ze een lezing over “inclusive approach to digitalization” krijgen van Prinses Laurentien.
Tsja.
Verschil moet er blijkbaar zijn. Want hoewel veel Rotterdammers het nog steeds achter een schermpje of met schoolgaande kinderen in thuis-quarantaine moeten stellen, is het natuurlijk cruciaal dat de BV Nederland open for business blijft. En dat leden van de Nederlandse koninklijke familie hun legitimiteit blijven ontlenen aan een cruciale rol in die BV.
Er schuurt hier echter iets anders. De verschillende koninklijke “passies” zouden elkaar op voorhand uit moeten sluiten, maar doen dat vreemd genoeg niet. Blijkbaar kan klimaatadaptatie in Rotterdam prima bestaan naast de – CO2 superspreader – Formule 1 van Zandvoort. En wordt het zien van “data als het nieuwe goud” door tech start-ups en het beschermen van (digitale) mensenrechten hooguit als twee kanten van dezelfde medaille beschouwd.
Toch kunnen we de hoogheden hier niet te veel verwijten: ze maken strategisch gebruik van een context die mogelijk is gemaakt door de ‘kenniseconomie’. Hierin laten overheden en kennisinstituten zich niet alleen makkelijk lessen voorschrijven door de private sector, nee, openbaar bestuur en hoger onderwijsinstellingen zijn ondertussen zélf uit datzelfde tekstboek gaan denken en prediken.
Zo was het immers de Rotterdamse Wethouder voor Duurzaamheid die vol trots de deur open zette voor data-platform – excuus deelmobiliteitsaanbieder – Felyx. En is het de Gemeente Rotterdam die nu, ter vermindering van verkeershinder op Katendrecht, “hubs” voor digitale scooter-aanbieders faciliteert. En die, als klap op de vuurpijl, Katendrechters een “speciale kortingsactie” voor nieuwe gebruikers van de commerciële platforms aanbiedt.
In die wereld waar alles blijkbaar kritiekloos naast elkaar kan bestaan, reizen ambtenaren, wetenschappers en tech-ondernemers uit heel Nederland op 27 en 28 september af naar het Smart City Next congres in Dordrecht. Om daar “concrete handvatten” te krijgen voor hoe “we […] een economisch sterke, inclusieve, duurzame en toekomstbestendige (informatie)samenleving creëren”. Waar ze worden getrakteerd op een koninklijke hoogheid, die ze zal laten geloven dat het maar vaak genoeg agenderen en noemen van inwisselbare termen als “inclusieve digitalisering” en “digitale inclusie” op een moraal duidt. Dat het daarmee prima is om hoog in te blijven zetten op het “tech-ecosysteem” van de BV Nederland. En dat het niet raar is om slogans zoals “een digitale samenleving waarin iedereen meedoet” te bezigen, zonder enige kritische kanttekening.
Vooral wordt het hiermee normaal dat “digitale inclusie” een doel op zich wordt, zonder dat we weten wie nou eigenlijk waar en waarom aan digitalisering mee zou moeten doen, en wie verantwoordelijkheid voor de implicaties van die digitalisering zou moeten dragen. Leert de toeslagenaffaire ons bijvoorbeeld dat burgers moeten leren om hun digitale formulieren beter in te vullen, of moeten we eerst nadenken wie eindverantwoordelijkheid draagt voor een politiek van wantrouwen?
Voorlopig wordt de eindverantwoordelijkheid voor digitale inclusie bij de burger zelf gelegd (met de nadruk op ‘meedoen’) of bij publieke bibliotheken, die al kapotbezuinigd worden en nu ook Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) moeten worden.
In de tussentijd ruiken publiek-private allianties hun commerciële kans. De grootste speler daarin is de Alliantie Digitaal Samenleven, die nota bene door de stichting van Prinses Laurentien en Prins Constantijn zelf is geïnitieerd. Die alliantie lobby’t en geeft grote techbedrijven-en belangenorganisaties, zoals Google en FME, een legitiem platform om zich als sociaal verantwoordelijke ondernemingen te presenteren. Bijzonder zorgelijk is dat één van de voornaamste partners in lobby van de Alliantie Digitaal Samenleven, de zogenaamde Manifestgroep (MFG) is waaronder uitvoeringsinstanties als het UWV en de Belastingdienst vallen. Diezelfde groep heeft subsidie van het ministerie van BZK gekregen om te stimuleren dat bibliotheken voortaan de mensen moeten helpen die een gesloten loket of een te complexe website van één van die uitvoeringsinstanties aantreffen.
Bibliotheken zelf krijgen hiervoor geen uitbreiding van hun gemeentelijke of provinciale basisfinanciering, maar moeten aanvragen indienen voor tijdelijke en minimale projectgelden uit die subsidiepot. Een aanzienlijk deel van de die pot gaat overigens naar de Manifestgroep zelf en naar een nationale marketingcampagne die eerder deze zomer is gelanceerd.
Sterker nog: na een korte proefperiode is besloten om eerst nog maar eens te onderzoeken met wat voor soort projectgelden bibliotheken rond zouden moeten komen. Het Rotterdamse Ecorys, voor “world-class research-based consultancy”, is in de arm genomen om zich over “exploitatiemodellen en rendement” te buigen. Op basis van “resultaten teruggekoppeld in een validatiesessie en in een interactieve effectenarena-sessie” is een voorlopig minimaal bedrag van iets meer dan een dubbeltje vastgesteld. Voor 10 cent per gebruiker moet ieder die de digitalisering niet kan bijbenen, weer op de rails gezet worden.
In 2025 wil Rotterdam een digitale voorbeeldstad zijn, waar economische innovatie en duurzame inclusie succesvol gefaciliteerd zijn door digitalisering. Maar als we niet uitkijken, dan staat Rotterdam inderdaad straks als “world-class” te boek: vanwege de start-ups en consultants die zo goedkoop mogelijk, en met zoveel mogelijk publieke middelen en data, hun business idea in goud verzilveren.
Ik zou liever wensen dat Rotterdam een voorbeeldstad is omdat het de stad is waar niemand tot een dubbeltje wordt gereduceerd.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.