In de Rotterdamlezing van 2013 presenteerde socioloog Willem Schinkel een prachtige analyse van de liefde voor Rotterdam. Daarin stelde hij dat liefde voor de stad alle ingrediënten heeft om perfect te zijn, juist omdat de stad altijd tot afstand dwingt. Rotterdam is niet té uitnodigend, speelt een beetje hard to get. Is niet zó makkelijk en uitnodigend als Amsterdam. Juist omdat Rotterdam zich niet tot een representatie of cliché laat reduceren.
Het lijkt erop dat de city marketeers in Rotterdam selectief iets van Schinkel (op)gepikt hebben, want sinds 2019 zetten ze hun campagnes en middelen vooral in om Rotterdam “hard to get” voor het massatoerisme te maken. Een belangrijk adviesrapport uit 2019 kan als eerste stap gezien worden in het voorsorteren op een exclusief soort toerist. Experts van het International Advisory Board (IBA) van Rotterdam Partners gaven daarin toen het advies aan de Rotterdamse Wethouder voor Onderwijs, Cultuur & Toerisme, om niet over “toerisme”, maar over de “bezoekerseconomie” te spreken. Ze benadrukten dat de stad niet voor alle toeristen aantrekkelijk hoeft te zijn, maar vooral uitnodigend moet worden voor jonge en nieuwsgierige bezoekers. Want, zo stelt het rapport, juist deze groep zou het kunnen waarderen hoe Rotterdammers hun stad en leven inrichten.
Dit advies blijkt een belangrijke basis voor de de nieuwe gemeentelijke visie op toerisme, die in 2020 onder de titel “Te Gast in de Stad” werd gepubliceerd. Die titel vertoont sterke overeenkomsten met de manier waarop de Rotterdamse politiek over immigratie spreekt. Maar ook de logica achter de nieuwe toeristische visie kan zo uit de Rotterdamse integratiepolitiek te komen. Want ‘Te Gast in de Stad’ impliceert dat de ‘echte’ Rotterdammer en het ‘echte’ Rotterdam bedreigd worden door toestroom van diegenen die de waarden van de stad kunnen ondermijnen.
De logica achter de nieuwe toeristische visie kan zo uit de Rotterdamse integratiepolitiek te komen
Volgens de nieuwe gemeentelijke visie op toerisme is het voor bezoekers aantrekkelijke Rotterdam de stad zoals die is, verschoond van allerhande pogingen om de stad als picture frame mooier te verkopen. Het paradoxale van deze “handen-af” strategie is dat die óók zorgvuldige branding en image management nodig heeft, en daarmee veel werk oplevert voor de city marketeers van Rotterdam Partners.
Zo was de stadsmarketingorganisatie de belangrijkste regisseur van ‘het merk’ Rotterdam tijdens het Eurovisie Songfestival. Daarmee droeg het bij aan het feit dat Rotterdam vooral strategisch als destination in beeld werd gebracht. Maar ze normaliseerden het – vooral door de Gemeente en Rotterdam Partners zélf gecultiveerde – idee dat de onbedorvenheid van Rotterdam hem zit in resilience, creativity, en innovation.
“The Do-rist” sjokt niet door De Koopgoot, maar bezoekt een Rotterdamse daktuin
Binnen het zorgvuldig geproduceerde plaatje van authenticiteit past de meest recente campagne waarin ze hun de ideale bezoekers aan Rotterdam verbeelden dan ook goed: ‘The Do-rist’. Dat is “een gloednieuwe term. Voor een toerist. Maar dan net effe anders. Van Rotterdam. Voor iedereen. Want do-risten zijn nodig. Ze maken de steden die ze bezoeken alleen nog maar mooier”. The Do-rist laat zich door locals leiden; niet door de Lonely Planet. De Do-rist slaapt in een Airbnb in een Katendrechtse loft; niet in een shabby hostel elders. De Do-rist sjokt niet door De Koopgoot, maar bezoekt een Rotterdamse daktuin. En de Do-rist nast geen Febo-frikandel, maar likt zijn vingers af bij de Rotterzwam.
Enerzijds moeten we Rotterdam Partners dankbaar zijn Rotterdam het lot van (verder) massatoerisme bespaard blijft. Maar we moeten ook kritisch zijn op de implicaties van deze hands off strategie. Want stelt die de Rotterdammers nog wel in staat tot die perfecte liefde voor hun stad, tot die liefde die valt en staat bij precies de juiste afstand?
Het is een slimme strategie om high-end bezoekers en investeerders aan te trekken die zich wél een woning in de Zalmhaventoren kunnen veroorloven
Het antwoord is: nee. Want waar we denken dat we door onze eigen bril naar de stad kijken, kijken we alsnog, en misschien wel meer dan ooit, door de lens van city marketeers. Hoe hard die ook hun best doen om te verhullen dat ook Rotterdam tot een cliché verworden is. Want het voorsorteren op die exclusieve toerist, die zogenaamd op zoek is naar authenticiteit, dat is wat de city marketeers in Amsterdam, Berlijn en Parijs ook al lang doen. En daarmee is het niet veel meer dan een slimme strategie om high-end bezoekers en investeerders aan te trekken die zich wél een woning in de Zalmhaventoren kunnen veroorloven en die vooral geld in privé-diensten pompen.
Waar het plat aantrekken van toeristen in ieder geval niet verhulde dat we het vooral moesten hebben van iconische gebouwen en clichés, suggereert de nieuwe strategie alsof het de economische bezoeker daarom niet te doen is. Het impliceert dat Rotterdammers daar dan ook nog dankbaar voor moeten zijn omdat dit soort toerisme de belangen en waarden van de stad wel onderschrijft.
Rotterdammers verworden daarmee, wrang genoeg, tot toeschouwers in het spektakel en cliché dat het “echte” Rotterdam heet. En daarmee wordt aan de voorwaarden van perfecte liefde getornd. Mijn liefdesadvies, daarom, is om Rotterdam weer te zien voor wat het echt is, door onze eigen roze bril.
het geleuter over doelgroepen voor toerisme is armetierig.
Nu moet het kennelijk “bezoekers-economie” gaan heten, in de jaren ’90, toen ik een “recreatie-atlas” maakte voor Rdam hadden we al een gesteggel over recreatie versus toerisme…..recreatie was voor inwoners, mocht geen geld kosten, en toerisme was voor bezoekers, moest aan verdiend worden……
Wanneer gaat het gemeentebestuur eerst eens werken aan basiskwaliteit voor een meerdaags verblijf in Rdam, voor meerdere doelgroepen….. op veel punten schiet Rdam daarin te kort, puur door gebrek aan gericht beleid en kennis van zaken op dat punt.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.