Wie vrijdagavond 19 november op zijn social media tijdlijn keek, begreep meteen waarom er boven Rotterdamse wijken rondom het centrum helikopters cirkelden. Het was die avond even geen goed moment om nog wat vrijdagavond inkopen te gaan doen in de binnenstad. Wat begon als een anti-corona demonstratie mondde uit in wat nu bekend staat als de Coolsingelrellen van 2021. Duizenden mensen kwamen samen, stichtten brandjes en richtten hun woede vooral op de politie, die vervolgens met scherp heeft geschoten.
In de commissievergadering Veiligheid en Bestuur beantwoordde de korpschef en burgemeester Aboutaleb, als voorzitter van de veiligheidsdriehoek, vragen over de veiligheidsaanpak die avond. Aboutaleb vertelde hier1 iets wat hem dwars zat. Er was die avond een persoon aanwezig die de rellen aan het filmen was. De burgemeester zei daarover: “In ons huidige stelsel beschouwen we dat als journalistiek werk, maar ik ben er klaar mee, voor mij is het opruiend.” Hij gaf aan dat hij ons rechtsstelsel op dit punt “een tikkeltje naïef” vond en hij riep daarom de Tweede Kamer en de nieuwe regering op om via een spoedwet de politie meer bevoegdheden te geven om dit aan te kunnen pakken.
De redenatie is dat personen die live verslag doen op social media van dit soort rellen meer mensen naar de rellen kunnen lokken. Het filmen kan zo een opruiend effect hebben. Is een opruiend effect hetzelfde als opruiing? En is dit dan een reden om al het filmen te verbieden?
De wens van Aboutaleb levert ten eerste allerlei praktische vragen op. Als dit wordt toegestaan, mensen oppakken die live een gebeurtenis filmen, waar ligt dan de grens? Wanneer is het duidelijk dat het gaat om een geoorloofde bijeenkomst, en hoe weten burgers dat een demonstratie de status ‘rellen’ heeft gekregen? Hoe maak je onderscheid tussen een journalist en een burger? Moeten journalisten die de rellen verslaan herkenbaar over straat, juist nu in een samenleving waar 4 op de 5 journalisten geïntimideerd wordt en lokale en nationale nieuwszenders hun logo’s van hun bussen moeten halen? PersVeilig, een organisatie van de NVJ die zich inzet voor de veiligheid van journalisten, adviseert zelfs om als journalist onherkenbaar te zijn bij het verslaan van dit soort demonstraties en rellen.
Aboutaleb schiet in de verkeerde reflex. Als door middel van een spoedwet het vervolgen van filmende mensen mogelijk wordt gemaakt, is dat een ingreep die de gehele vrije nieuwsgaring treft. De vakbond voor journalisten, de NVJ, maakt zich zorgen over de gevolgen voor journalisten, mocht het plan van de burgemeester uitgevoerd worden. De NVJ verdedigt in hun reactie echter alleen het recht van journalisten met een officiële perspas. En dat terwijl in Nederland alle burgers, in bezit van een perspas of niet, journalist van beroep of niet, het recht hebben om zonder bemoeienis van de overheid aan vrije nieuwsgaring te doen. Journalistiek is geen beschermd beroep in Nederland, en dat moeten we koesteren. Als we dat opgeven is er opnieuw de vraag: wie bepaalt wie zich journalist mag noemen?
De discussie gaat niet alleen over het filmen van rellen, maar ook over het filmen van de handhaving tijdens rellen. Zo zijn meerdere gevallen bekend van racisme bij de Rotterdamse politie, en demonstraties waar de Rotterdamse politie burgers heeft geknuppeld, recent nog bij het Woonprotest. Over de reden waarvoor tot politiegeweld werd overgegaan is veel discussie.
Mede door de verspreiding van verschillende beelden door burgers voelde de politie zich genoodzaakt om bij hoge uitzondering de eigen beelden te publiceren. Terwijl de politie zelf een selectie maakt van hun eigen dronebeelden, is filmmateriaal voor burgers in zo’n situatie een laatste redmiddel om de feiten op tafel te krijgen. Hoe controleer je dan de macht zonder risico te lopen op vervolging?
De burgemeester zou pal moeten staan voor alle Rotterdamse burgers en de vrije journalistiek, juist in deze tijden. Toen de VN stelde dat het Rotterdamse woonbeleid in strijd is met de mensenrechten, zei Aboutaleb dat hij dit soort kritiek associeerde met landen als India en Zuid-Afrika. Waar associëren we zijn oproep tot beperking van de vrije nieuwsgaring mee?
- Vanaf 3:47 ↩︎
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.