Zeehondentoerisme in de haven

Meestal werkt toerisme in omgekeerde richting en zijn het de mensen die naar zeehonden komen kijken. In de rubriek Dierenmens in het Algemeen Dagblad schreef Annemarie Haverkamp hier eerder over. Ergens aan het begin van deze eeuw vestigde zich een groepje zeehonden in de Rotterdamse haven. De ligplaats van de havenzeehonden is goed bekend onder vaste bezoekers van het havengebied en bij velen daarbuiten. De dieren staan zelfs aangegeven op Google Maps met de aanduiding Zeehonden Beereiland. 

De Fast Ferry die van Hoek van Holland naar de Maasvlakte gaat, vaart vlak langs de ligplaats. Passagiers hebben vaak verrekijkers bij zich om zich aan de luierende zeedieren te vergapen. Dat is ook precies van Annemarie deed. Al liep haar zoektocht naar zeehonden uit op een teleurstelling: de zeehonden bleken al een paar weken afwezig. Het stuk kreeg daarom de titel “Het mysterie van de verdwenen zeehonden op de Maasvlakte”. Waar waren ze? Niemand wist het. 

Ze vroeg een zeehondenexpert uit de Waddenzee wat achter de verdwijning zou kunnen zitten. Verstoring? Voedselgebrek? ‘Het kon allemaal’, aldus de expert. De Rotterdamse haven is nu niet bepaald een rustgebied voor zeezoogdieren. Er wordt ook gewerkt. 

Misschien nog wel belangrijker dan de vraag waarom de zeehonden vertrokken is: wat hadden zeehonden überhaupt in een stadshaven te zoeken? Er zijn ook schitterend mooie zandplaten in beschermd natuurgebied voor de Zuid-Hollandse en Zeeuwse delta. Waarom liggen ze niet daar waar het idyllisch is met alleen het geluid van het ruisen van de zee? Simpel: daar liggen ze ook.

De delta herbergt een paar honderd zeehonden. Het gaat om twee soorten: de gewone zeehond met zijn schattige ronde kop, en de grijze zeehond met zijn platte snuit die een stuk groter en sterker is. Sinds het eind van de jaren ’90 is het aantal zeehonden in de delta flink toegenomen, al is de delta voor deze zeehonden slechts een dependance. 

De hoofdvestiging in de Waddenzee is waar Nederlandse zeehonden zich pas echt thuis voelen. Daar hebben ze stuk voor stuk het levenslicht gezien. Die uitgestrekte winderige zandplaten zijn de kraamkamer van de algehele Nederlandse zeehondenpopulatie. In de delta komen ze alleen voor de vis en de beachparty’s. Al vallen die strandfeestjes de laatste jaren wel wat tegen. Er is steeds meer recreatie van mensen langs de Nederlandse kust. Strandwandelaars, badgasten, kitesurfers en beachvolleyballers, de zeehond houdt er niet van. Ze verstoren middagdutjes en ze laten rommel achter. Daarom mijden zeehonden onze stranden.

Ergens rond 2008 trad er een grote verandering op. Sommige zeehonden dachten dat de mens eindelijk inzag dat er iets goed te maken viel. Met enorme baggerschepen spoot men grote zandplaten op voor de stranden van de Maasvlakte. De nieuw aangelegde zonnebanken werden per direct in gebruik genomen door een stel ondernemende zeehonden. Wat de dieren niet wisten is dat men in werkelijkheid bezig was 2000 hectare industriegebied aan te leggen. Het maakte ze waarschijnlijk weinig uit. 

Ondanks de aanwezigheid van baggerboten, bulldozers en hijskranen beviel het nieuwe ‘zeehondenreservaat’ de dieren goed: er was geen vlieger te bekennen. Bovendien ontdekten ze dat het ook in de Nieuwe Waterweg goed vissen is. Zeehonden houden van kabeljauwachtige vissoorten en van platvissen zoals schol en bot. Beide zijn in de waterweg in ruime mate voorhanden. Aan de scheepvaart stoorden ze zich niet. Voor een vlotte zeehond zijn de bewegingen van containerschepen en olietankers traag en voorspelbaar. Ze zigzaggen er met groot gemak tussendoor terwijl ze de ene na de andere vis te grazen nemen. 

Van lieverlee verzamelden steeds meer zeehonden zich op het Beereiland in de haven. In het AD sprak de schipper van de ferry van wel tachtig stuks. Behalve de gewone zeehonden zien we er de laatste jaren ook steeds vaker grijze zeehonden bij liggen. Als een stel grijze badgasten liggen de dieren bij elkaar om op adem te komen. De onderwater vispartijen zijn immers zwaar. Daarvan krijgt zelfs een gezonde zeehond het op den duur een beetje benauwd. 

De middagdutjes zijn daarom niet alleen om uit te buiken, maar ook nodig om het zuurstofpeil in het bloed weer te herstellen. Daarin slaagt een zeehond alleen bij voldoende rust. De havenactiviteit lijken de zeehonden daarbij niet te deren. Zolang er maar geen mensen rondwandelen op het zeehondenstrandje.

Dus, als de haven zo’n kansrijke plek voor zeehonden is, hoe zit het dan met die verdwijning? Het korte antwoord is: ze zijn helemaal niet verdwenen. Afgelopen september zagen ecologen van de haven een groep van twintig zeehonden loungen op een ander strandje achter het Beereiland. Ze lagen er heerlijk rustig uit het zicht. Wat steekt er achter deze verhuizing? 

Je vraagt het je misschien af, maar een bevredigend antwoord is er niet op te geven. Misschien waren ze wel toe aan een ander uitzicht. Hoe het ook zij, de zeehonden houden er tegenwoordig een aangescherpt privacy-beleid op na, want ze zijn een stuk moeilijker te bewonderen door liefhebbers. Betekent dit nu het einde van het zeehondentoerisme in Rotterdam? Ik denk het niet, want tegenwoordig nemen de zeehonden zo nu en dan een kijkje bij ons.