Woensdag 16 maart mogen we onze volksvertegenwoordigers kiezen die plaats zullen nemen in de Rotterdamse gemeenteraad. We stemmen tegelijk met de meeste andere Nederlandse gemeenten op deze reguliere, landelijke verkiezingsdag. Omdat Rotterdam vaak wordt gezien als de ‘politieke barometer’ van het land, kunnen we ook altijd landelijke media-aandacht voor onze stad verwachten die Rotterdammers warm zullen maken voor de stembus.
Als Rotterdammers vervolgens de gymlokalen, die die dag dienst doen als feestzalen van de democratie betreden, krijgen ze echter niet één maar twee stemformulieren in de handen gedrukt. We zetten niet alleen een kruisje voor de gemeenteraad, maar ook voor de wijkraad.
Op het einde van de looproute in het gymlokaal werpen we tenslotte de stemformulieren in twee aparte stembussen. Dat voelt allemaal best officieel, nietwaar? Toch zijn die twee kruisjes die we neerzetten die dag niet gelijk aan elkaar.
De wijkraadsleden die we verkiezen mogen meedenken, adviezen geven, goede ideeën van buurtgenoten naar voren brengen. En ja, ook is beloofd dat ambtenaren straks veel meer ‘wijkgericht’ gaan werken. Zolang de wijkraad ideeën heeft over de spreekwoordelijke wipkippen en vuilnisbakken zal dat allemaal niet zo’n probleem zijn.
Maar zodra er grotere kwesties spelen waar de gemeenteraad vóór en de wijk tégen is, zoals, ik noem maar wat, de sloop van een straat of de verkoop van een geliefd wijkgebouw, dan tekent zich een duidelijke hiërarchie af tussen deze twee kruisjes.
De wijkvertegenwoordigers in de wijkraad hebben namelijk geen formele doorzettingsmacht. Als er grote weerstand is in de wijk, dan hebben ze als puntje bij paaltje komt – of zoals in Rotterdam vaak het geval is, als het sloopkogeltje bij het muurtje komt – geen poot om op te staan. De besluiten van de gemeenteraad gaan altijd vóór.
Uiteraard, dit moet ook gezegd worden, waren er allemaal redenen om het op deze manier in te richten. Er werd besloten dat we geen mini-gemeenteraden meer wilden met mini-burgemeesters die hun eigen mini-koninkrijkjes bouwden in de stad. Dus het moest anders. Na de oude deelgemeenten, kwamen de gebiedscommissies en nu krijgen we dus 39 wijkraden.
De vraag die boven ons hoofd hangt is of een hele serieuze verkiezing optuigen voor wijkraadsleden die geen formele rol krijgen, niet een recept is voor teleurstelling? Eén grote bevestiging van het cynische idee dat verkiezingen slechts een theaterstuk zijn terwijl de keuzes toch al elders zijn gemaakt?
Eerder dit jaar werd er advies gevraagd aan de juristen van de Universiteit Leiden, of zij even het wijkradenplan tegen het licht wilden houden. Zij kaartten in hun brief fundamentele punten aan. Bijvoorbeeld over het feit dat er geen stemoverdracht plaatsvindt. Dat betekent dat alle wijkraadsleden, ongeacht het aantal stemmen, evenveel te zeggen hebben. Dat maakt het makkelijk voor minderheidsstandpunten om meerderheidsstandpunten opzij te schuiven. De juristen schrijven: “In elke democratie moet uiteraard rekening worden gehouden met de positie en belangen van minderheden, maar een democratie zonder doorzettingsmacht voor de meerderheid wordt al snel impopulair en leidt tot desillusies.”
Maar ik wil niet cynisch eindigen. Nu ik ouder word, moet ik mij steeds vaker tegen cynisme verzetten. Verzetten, want cynisme beschouw ik als een karaktertrek die de democratie geen goed doet en potentieel destructief kan zijn.
Ik zie toch ook kansen in het nieuwe wijkraadstelsel.
Laten we er even bij stil staan dat er straks nog nooit zó veel verkiesbare plekken zijn geweest voor Rotterdammers die zich willen inzetten voor hun stad. Als we even uitgaan van het minimum aantal leden per wijk (7), dan zijn er straks minstens 273 verkiesbare plekken voor Rotterdammers die willen bijdragen aan hun wijk!
Het is nog nooit zo makkelijk geweest om te snuffelen aan de stadspolitiek. Pardon, het mag geen ‘politiek’ heten wat er in de wijkraden gebeurt. Dus laten we zeggen: snuffelen aan hoe de dingen geregeld worden in deze stad en wat de mensen daarvan vinden.
Het is tegelijk nog nooit zo makkelijk geweest om gefrustreerd te worden over hoe de besluiten vallen – want dát er wijkraad-adviezen opzij worden geschoven, dát kunnen we nu al uittekenen.
En ja, frustratie kan cynisme veroorzaken, maar kan ook een vruchtbare bodem zijn voor nieuw engagement. De wijkraden worden straks de kraamkamer van de democratie.
Wat als er straks besluiten vallen over een wijk die de wijkraad afwijst? Wie weet komen er wijkraadsleden die kabaal gaan maken. Die de media weten te vinden. Die misschien wel wijkraden met elkaar weet te verenigen, die hun stem zo weten te verheffen dat de gemeenteraad er niet meer omheen kan. Want ook zij zijn immers ook gekozen door Rotterdammers. Sommige van die wijkraadsleden zullen na 4 jaar zich misschien wel kandideren voor de plek waar de echte besluiten in deze stad vallen: de gemeenteraad.
Wie weet komt over enkele jaren de beste politicus van Rotterdam wel uit de wijkraad Carnisse-Zuiderpark, wijkraad Mathenesse of Oosterflank.
Deze column is voorgedragen tijdens de uitreiking van beste politicus van het jaar op 14 december in debatpodium Arminius.
Vanaf vandaag, maandag 3 januari kunnen Rotterdammers van 16 jaar en ouder zich opgeven als kandidaat voor de wijkraad in de wijk waar zij wonen.
Klik hier voor meer informatie en hoe je kunt aanmelden.
Stemmen in de Stad is een programmareeks over invloed en zeggenschap van Rotterdammers rondom de Gemeenteraadsverkiezingen van 2022 van Arminius, OPEN Rotterdam en Vers Beton. Stemmen in de stad is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Rotterdam, deze organisatie heeft geen invloed gehad op de inhoud van het artikel.
#StemmenInDeStad
Wat mij zorgen baart is dat de oude deelgebieden behoorlijk grote gebieden vertegenwoordigen met soms evenveel inwoners als een stad als Gouda. Het kan niet zo zijn dat de centrale gemeenteraad goed zicht kan houden op alles wat er in de stad gebeurd. Maar in plaats van zorgen voor goed bestuur krijgen de wijkraden geen formele rol. En zijn we sinds het afschaffen van de deelgemeenten feitelijk al jaren aan het rommelen. Met grote ruimtelijke opgaven voor de deur lijkt dit me nogal schadelijk. Juist goede kennis van de plek en het zorgen voor draagvlak is enorm belangrijk de komende jaren.
Ik heb me gemeld als kandidaat voor de wijkraad Dijkzigt-Oude Westen. Ik zie ook wel dat er spek & bonen in de lucht hangen. Maar de kans dat het een kraamkamer voor de democratie is, kan ik niet laten lopen!
“Er werd besloten dat we geen mini-gemeenteraden meer wilden met mini-burgemeesters die hun eigen mini-koninkrijkjes bouwden in de stad. Dus het moest anders. Na de oude deelgemeenten, kwamen de gebiedscommissies en nu krijgen we dus 39 wijkraden.”
De praktijk blijkt nu al anders: politieke partijen werven kandidaten die namens hen in de wijkraden zitting willen nemen. Ook ik probeer/wil niet cynisch zijn…
Het kan nog erger. Dat je als Wijkraad voorstellen doet die geheel en al passen in het gemeentelijk beleid, en dat ze nog niet worden gehonoreerd. Omdat -als puntje bij paaltje komt- het beleidsapparaat het niet los wil laten, in de volstrekt misplaatste veronderstelling dat die het zelf beter weet en kan.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.