Wat zeggen de partijen over de energietransitie?

Volt, Christenunie en Denk zijn het min of meer eens dat Rotterdammers zo min mogelijk moeten opdraaien voor de lasten van de overgang naar duurzame energie (maar optimaal moeten profiteren van de kansen). Christenunie stelt dat “verduurzaming daarom vooral gericht moet zijn op Rotterdammers die in de problemen komen door oplopende gasrekeningen”. Volgens deze partij moet de overheid het goede voorbeeld geven, grote bedrijven en industrie hun verantwoordelijkheid nemen, maar is ook de burger aan zet. De partij maakt zich daarom hard voor al lopende burgerinitiatieven als de ‘buurtbatterij’ en ‘Zon op Zuid’. Denk benoemt dat ondanks de energietransitie de woonlasten van lage en middeninkomens niet mogen stijgen: de gemeente moet op zoek naar manieren om woonlasten juist te verlagen. 

PvdA noemt dat de gemeente moet bijspringen voor de aanpassingen aan het stroomnet, zodat de energietransitie in onze stad geen vertraging oploopt. D66 wil ook invloed uitoefenen op Stedin en landelijke overheid om de elektriciteits-infrastructuur te versterken voor opslag en teruglevering van energie. “Indien nodig investeert de gemeente Rotterdam mee”, stelt de partij.  

De VVD wil in het energiebeleid vooral maatwerk. Zo vindt de partij de aanpak van klimaatopwarming belangrijk, maar de veranderingen moeten wel “behapbaar en betaalbaar zijn en daadwerkelijk effect hebben”. CDA stelt dat de energietransitie in de eerste plaats gaat om het verminderen van de vraag voor energie, maar wil energiezuinig wonen wel stimuleren door isolatie en duurzaam bouwen. “Het aanbod van energie moet een mix zijn.” 

Vrij vaag in haar doelstelling is tot slot 50PLUS: “Terugbrengen van het energieverbruik en rekening houden met duurzaam technologische innovaties met als doel duurzaamheid in te zetten op stedelijke schaal”

Bij1 en Partij voor de Dieren zijn het meest radicaal vóór het einde van de fossiele industrie. De partijen willen dat Rotterdam de (financiële) banden met fossiele bedrijven verbreekt en andere organisaties aanspoort om hetzelfde te doen. Bedrijven met een grote broeikasgasuitstoot en/of milieuvervuilende activiteiten wil PvdD weren uit de gemeente. Groenlinks formuleert het iets minder hard en wil fossiele bedrijven vervangen voor ‘schone industrie’. Om fossiele brandstoffen te verminderen wil de VVD industriebedrijven niet straffen, maar alternatieven stimuleren. 

Maar waar stappen we dan op over? Sowieso zien diverse partijen waterstof als de toekomst. Denk, VVD, D66, Volt, PvdA en Groenlinks willen dat gemeente Rotterdam zich inzet om van onze stad de ‘waterstofhub’ van Europa te maken of waterstofinfrastructuur in de haven aan te jagen. “De Rotterdamse haven ligt op een logische plek aan de Noordzee voor het opwekken en doorvoeren van groene waterstof, in plaats van het doorvoeren van kolen, olie en gas”, schrijft GroenLinks. Dit ziet Denk ook: de partij wil dat de Rotterdamse haven waterstof bovendien gaat importeren en ziet de stof als alternatief voor aardgas. Ook Leefbaar wil in de nabije toekomst inzetten op (groene)waterstof en zelfs op thorium. CDA is positief over blauwe waterstof als tussenoplossing naar groene waterstof, mits er duidelijkheid is over risico’s. 

In warmtenetten die gevoed worden door restwarmte uit de fossiele industrie, bio-industrie of biomassacentrales, wil Partij voor de Dieren niet investeren. Wel in duurzame lagetemperatuurbronnen om woningen en andere gebouwen te verwarmen, en in warmte- en koudeopslag, bodemwarmte (geothermie), en warmte uit water (aquathermie), zout (warmtebatterij) en eventueel aardwarmte. Maar: alleen als het het de ecologie niet verstoort. Volt en Christenunie zijn het daarmee eens maar vinden restwarmte uit de haven/industrie ook gelden als duurzaam. Ook Groenlinks en Socialisten010 willen juist restwarmte uit de haven voor gasvrije woningen gebruiken. Speerpunt van Socialisten010 is het warmtenet voorbereiden zodat het openstaat voor lokale collectieve initiatieven en niet alleen afhankelijk is van de warmte van de grote industrie. De partij vindt dat “de huidige wurgcontracten van het Rotterdamse Warmtebedrijf” moeten worden opgezegd. 

In het nieuwe regeerakkoord staat dat Nederland twee nieuwe kerncentrales moet krijgen. Zouden die ook in onze regio kunnen komen? D66 sluit het expliciet niet uit en VVD wil een haalbaarheidsonderzoek voor een kerncentrale in de buitengebieden van Rotterdam. 

Leefbaar en Volt willen op deze energiebron inzetten, maar zeggen daar niet bij of die nieuwe reactoren in Rotterdam gebouwd moeten worden. “Het is momenteel de enige betrouwbare en betaalbare seizoens-en weersonafhankelijke energiebron”, stelt Volt. PvdD vindt kernenergie geen oplossing en is daarom tegen.

De oliewinning in Charlois moet zo snel mogelijk stoppen, bepleiten Bij1, SP en Partij voor de Dieren. PvdD verzet zich ook tegen de eventuele winning van fossiele brandstoffen in de gemeente, zoals schaliegas. Daarmee is 50PLUS het eens. 

Fossiele reclame in de openbare ruimte moet verboden of geweerd worden volgens PvdD, Bij1, D66 en GroenLinks. PvdD en Bij1 wijzen erop dat we werknemers in de fossiele industrie moeten compenseren of omscholen naar werk in een duurzame economie, bijvoorbeeld tot technici voor de energietransitie. Leefbaar en Denk noemen dat ook. 

Groenlinks wil houtstook tegengaan, voornamelijk door hout, houtskool en kolen te ontmoedigen en milieuvriendelijke alternatieven te stimuleren zoals gasbarbecues en elektrische terraswarmers. Ook Socialisten010 wil houtstook tegengaan, voornamelijk voor betere luchtkwaliteit in de stad. Huishoudens die ervan afhankelijk zijn voor hun warmtevoorziening wil ze compenseren bij overstap naar een andere bron.

PvdA, PvdD, Socialisten010, GroenLinks, Bij1 en D66 willen expliciet de kolencentrales van Uniper en Engie op de Maasvlakte sluiten. Bij1 wil ook dat het havenbedrijf het huurcontract voor kolenopslag van het Europese Massagoed Overslagbedrijf (EMO) beeindigt. Denk wil kolenoverslag en andere fossiele of milieubelastende goederen afbouwen in de haven, en wil net als Bij1 inzetten op schone energiebronnen zoals wind- en zonne-energie, waarbij Bij1 toevoegt dat de gemeente waakt voor toegankelijkheid voor elk huishouden.

Windturbines voor de Rotterdamse kust op zee, dat willen de meeste partijen wel, zoals GroenLinks, Leefbaar, VVD en CDA. In het Havengebied of de Maasvlakte vindt GroenLinks ook goed, maar Leefbaar en VVD willen ze niet op land. En zeker niet in de buurt van woonwijken of bij het knooppunt Vaanplein nabij Rotterdam Zuid, voegt Leefbaar daaraan toe. Partij voor de Dieren wil dat windturbines alleen zo worden aangelegd dat mensen, dieren en natuur er weinig hinder van hebben. Niet in natuurgebieden bijvoorbeeld. CDA vindt wel dat ze bij hoge uitzondering in gebouwde omgeving geplaatst worden als daar een goede participatie met omwonenden heeft plaatsgevonden én omwonenden direct profiteren van de energieopbrengst van de molen.

Dat omwonenden profiteren, vindt ook onder meer Christenunie belangrijk. Ze wil dat de gemeente bij grootschalige zon- en windprogramma’s ruimte maakt voor actieve betrokkenheid van omwonenden, grondeigenaren en anderen, en om in te tekenen op minimaal 50% van de investering (iets dat Partij voor de Dieren ook vindt). De partij wil ook dat de gemeente afspraken maakt met het Havenbedrijf over grootschalige zonneparken op de enorme dakoppervlakken in het havengebied. 

Ook de daken van openbare gebouwen en gevels van bijvoorbeeld viaducten moeten beschikbaar worden voor zonne-coöperaties, vindt Groenlinks, zodat elke Rotterdammer laagdrempelig en goedkoop toegang heeft tot eigen opgewekte zonnestroom. Daar sluiten PvdA en D66 zich bij aan. Die laatste wil de 18,5 vierkante kilometer aan platte daken geluidsschermen en parkeerterreinen benutten voor zonnepanelen en vergroening. Te beginnen met 3,2 vierkante kilometer in 2026. Ook SP wil de daken in de stad benutten voor zonnestroom opwekken.

“Er is geen Rotterdams klimaatbeleid zonder dat de Haven van Rotterdam wordt aangepakt”, stelt Bij1. “Havenbedrijf Rotterdam (HbR) moet verantwoordelijk worden gesteld voor een veilig klimaat voor Rotterdam en de gemeente als grootaandeelhouder dient hierin dus een leidende rol te spelen”. SP stelt zelfs dat de haven klimaatneutraal wordt en weer in handen komt van de gemeente, “zodat we gezamenlijk grip hebben op de verduurzaming die in de haven hard nodig is”.

Ook Groenlinks wil dat de gemeente zich weer actief gaat bemoeien met de koers en het beleid van de haven. De haven moet naar circulair, zonder uitstoot van CO2 of andere broeikasgassen. Het vervuilende deel van de chemische industrie, vervangen door de schone maakindustrie. “Verder beschermen van natuur en milieu, ook in de haven. Geen doorvoer van fossiele en milieuvernietigende activiteiten vanuit het buitenland meer, in samenwerking met Antwerpen en Hamburg”, stelt Groenlinks. 

Christenunie deelt dergelijke ambities maar is milder en meer van het het afspraken maken en bedrijven of experimenten (zoals met elektrische binnenvaartschepen) stimuleren. Wel wil deze partij de haven transformeren, naar een “logistiek knooppunt op Europese schaal, gericht op regionale productie op basis van duurzame materialen”. Denk ziet ook voor de gemeente een minder dwingende rol: de gemeente moet de haven vooral steunen, in het worden van een Europese spil in productie, vervoer en overslag van hernieuwbare energie en gebruik van restwarmte.

PvdA wil met een gedeelte van de Enecogelden een fonds oprichten om de energietransitie in de haven te versnellen. De gemeente Rotterdam moet met het Havenbedrijf zorgen voor goede voorwaarden en experimenteerruimte voor innovatieve bedrijven. Volt Rotterdam wil de industrie (in de haven) verduurzamen door de inzet van waterstof en CO2-vrije stroom. 

Denk, Groenlinks, D66, CDA, Socialisten010, Christenunie en PvdA willen ook uitstoot van scheepvaart verminderen door walstroom. “Het afnemen van walstroom moet, zeker aan kades dichtbij woongebieden, verplicht worden gesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Parkkade, Maasboulevard en Cruise Terminal. In andere havengebieden moet het gebruik van walstroom zoveel mogelijk worden gestimuleerd”, aldus Socialisten010. 

Groenlinks wil verder vooroplopen en investeren in emissieloze scheepvaart. De partij wil emissieloze cruiseschepen, geen nieuwe, een grotere terminal voor cruiseschepen en dat alle nieuwe en opnieuw vrijgekomen grond in de haven en op bedrijventerreinen alleen beschikbaar wordt voor duurzame bedrijven. 

D66 en Denk zijn voor lagere tarieven voor schonere schepen, net als Christenunie en Socialisten010, die pleit voor een systeem waarbij schone schepen voorrang krijgen op stookolie-reuzen. CDA wil ook dat Havenbedrijven die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen van het Rotterdams Klimaat Akkoord gunstige voorwaarden krijgen bij gemeentelijke heffingen. En geen vervuilende schepen meer in de haven. 

CDA wil bovendien geen gasboringen in Pernis en vindt dat de Landtong Rozenburg groen moet blijven. “Het bestemmingsplan moet hier ook geen ruimte voor bieden in de toekomst”. PvdA sluit zich daarbij aan. “Via walstroom en windmolens draagt het gebied bij aan de verduurzaming van Rotterdam, maar voor verdere bedrijvigheid of bebouwing is geen ruimte op de landtong.”

Aardgasvrije wijken vindt Leefbaar onbetaalbaar voor de stad zelf, en voor te weinig CO2-reductie zorgen.”Tijd dus om te stoppen met deze peperdure hobby van de landelijke politiek!” Wel wil ook Leefbaar Rotterdammers helpen bij het isoleren van hun woning, zodat de energiekosten omlaag kunnen. En bewoners steunen die “haalbare en betaalbare plannen hebben met betrekking tot (hernieuwbare) energieprojecten”. 

CDA wil niet helemaal ‘van het gas af’, maar inzetten op de hybride warmtepomp voor huishoudens die willen en moeten verduurzamen. In combinatie met isoleren is dit vaak een betaalbaarder en haalbaarder alternatief, stelt de partij. 50PLUS wil dat woningen pas worden afgekoppeld van het gas en er pas wordt ingezet op warmtepompen als woningen geschikt zijn gemaakt voor duurzame en betaalbare warmtetechnieken. 

De VVD wil “niet zomaar experimenteren” met bewoners, wijken en hun gasaansluiting (want volgens de partij vielen de resultaten van eerdere proeftuinen tegen). Maar wel bij nieuwbouw zorgen voor betaalbare alternatieven voor aardgas, zoals warmtenetten, groen gas en hybride warmtepompen. Voor investering in duurzame woningen kijkt de VVD vooral naar de provincie en het Rijk en het Energietransitiefonds. 

Socialisten010 is stelliger: nieuwbouwwoningen mogen niet langer worden voorzien van een gasinstallatie, maar aangesloten op het warmtenet of een versterkt elektriciteitsnet. “En er worden steviger stappen gezet om bestaande woningen op een voor de bewoners betaalbare wijze van het gas af te krijgen”. 

Voor de PvdA, Volt, Partij voor de Dieren, CDA en Groenlinks lijkt het, net als voor D66, niet ter discussie dat wijken van aardgas afgaan. 

De Pvda kijkt als alternatief voor aardgas zoveel mogelijk naar lokale energiebronnen. Groenlinks wil woningen verwarmen met restwarmte uit de haven. “Samen met woningbouwcorporaties en andere verhuurders maken we wijk voor wijk met bewoners afspraken over hoe en wanneer de wijk aardgasvrij gemaakt wordt.” Ook Groenlinks stelt dat de gezamenlijke kosten voor huur en energie daarbij niet omhoog mogen gaan. 

Volt wil woonwijken juist sneller aardgasvrij maken, onder meer door gebouweigenaren te helpen met isolatie en de overstap naar elektrisch koken. Als alternatief voor aardgas moet de gemeente warmtenetten en warmtepompen organiseren voor de gebouwen in het gebied, met steun van het Rijk. 

Het CDA wijst erop dat de toon belangrijk is. Dat de gemeente mensen persoonlijk en dichtbij moet informeren. “We moeten niet zeggen: ‘U moet van het gas af’, maar: ‘We komen u helpen om uw woning beter en goedkoper maken.’” De partij wil dat duurzaamheid onderdeel van de wijkaanpak wordt, en als eerste gericht op de wijken die nu te maken hebben met energiearmoede. 

Partij voor de Dieren stelt voor in samenwerking met inwoners, wijkraden en relevante partners per wijk een transitieplan te maken: voor energiebesparing en opwekking en opslag van duurzame energie en warmte. Tegelijkertijd wordt gekeken hoe de biodiversiteit van de buurt versterkt kan worden. De partij wil de gebiedsaanpak aardgasvrije wijken (met niet-fossiele warmtebronnen) doorzetten in IJsselmonde, Rozenburg, Prins-Alexander en Bospolder-Tussendijken en mogelijk in andere wijken die in aanmerking komen. Zo een uitvoeringsplan per wijk dat samen met bewoners en gebouweigenaren uit de wijk opgesteld wordt om afscheid te nemen van aardgas, is iets dat de Christenunie ook wil. 

Ook D66 wil dat bewoners vroegtijdig invloed hebben als hun wijk aardgasvrij wordt. Verder wil de partij lobbyen voor energietransitiegeld vanuit het Rijk, en het Warmtebedrijf op termijn verkopen. Denk is het met D66 eens dat inspraak van bewoners belangrijk is. Ze zegt verder niet veel over aardgas, behalve dat ze er alles aan wil doen om energiearmoede tegen te gaan en dat waterstof volgens haar een goed alternatief is om woningen te verwarmen. 

De PvdD wijst, net als Bij1, op inclusiviteit: Rotterdam moet zich actief inzetten om groepen zoals jongeren, mensen met een migratieachtergrond en laaggeletterde mensen, beter te laten deelnemen in de energietransitie. “Initiatieven voor duurzame opwek zijn voor ten minste vijftig procent lokaal eigendom, zodat omwonenden delen in de opbrengsten en een stem hebben in hoe en waar de energie wordt opgewekt”, schrijft PvdD. 

En daar lijken Christenunie, PvdA, Socialisten010, D66 en CDA het mee eens, want zij stellen dat burgers een aandeel kunnen nemen in schone die in hun wijk of stad opgewekt wordt, via energiecoöperaties. De gemeente moet investeren in straat- en wijkenergiecoöperaties en lokale warmtenetten met kleinschalige bronnen en veel zeggenschap voor gebruikers/bewoners, omschrijft CDA bijvoorbeeld. In wijken waar dit soort burgerinitiatieven nog lastig van de grond komen, moet de gemeente samen met woningcorporaties en bewonersverenigingen het initiatief nemen en de initiatieven praktisch en financieel steunen, zeggen Christenunie en D66 erbij. 

Belangrijk is tot slot dat deze wijkcooperaties democratisch georganiseerd zijn, vindt Socialisten010: “Bewonersorganisaties worden vanaf het begin professioneel en onafhankelijk ondersteund. Het belang van een leefbare wijk, lokale werkgelegenheid, invloed op de hoogte van hun woonlasten en ideeën van bewoners staan centraal in die ondersteuning”.