Wat zeggen de partijen over klimaat, ecologie en groen?

Over een ding zijn bijna alle partijen het eens. Het staat ook gewoon goed: meer groen in de stad en in de wijken. Maar waar dat groen moet komen, en door middel van welk beleid, daar tekenen de verschillen zich af. 

Leefbaar wil kleinschalig groen en meer bankjes: “met name in Carnisse, Hoogvliet en Noord.” SP wil investeren in meer groen en speelplaatsen voor de kinderen in woonwijken, kleinschalige buurtinitiatieven voor meer groen in de buurt ondersteunen en werken aan aaneengesloten natuurgebieden als “groene longen in de versteende stad”. Ook PvdA, Groenlinks en SP-afsplitsing Socialisten010 willen groene stukken in de stad met elkaar verbinden. Die laatste stelt ook: “Voor elke weggehaalde boom planten we er twee terug”. De VVD schrijft in de introductie van haar partijplan al over “een mooie buitenruimte met voldoende groen. Dat is goed voor onze gezondheid, ons geluksgevoel, het verwerken van grote hoeveelheden regenwater, de temperatuur en ziet er ook gewoon beter uit.” 

Ook CDA kiest stadsgroen en parken boven verdichting en wil een vergroeningsprogramma voor meer en diverser groen in wijken. De partij wil ook meer gezamenlijke stadstuinen, net als Groenlinks, dat binnentuinen en -pleinen openbaar wil maken en wijst op de toegankelijkheid van openbaar groen. Het nieuwe Volt gaat voor creatieve manieren om de stad te vergroenen, zoals verticale tuinen, daktuinen en groene gevels. Ook Christenunie wil dat, om de ‘betonnisering van het centrum’ tegen te gaan en luchtkwaliteit en temperatuur in de stad verbeteren. 

Bij gebiedsontwikkelingen moet groen direct aan het begin prioriteit zijn, vindt onder meer CDA. “Er wordt pas gebouwd als er ook groen is ingepland.” D66 wil zelfs dat alle (nieuwe) ruimtelijke plannen ook “stevig en meetbaar” bijdragen aan klimaatadaptatie (hitte, droogte en wateroverlast) en biodiversiteit. Bij herinrichtingsplannen wil D66 aandacht voor bomen, gevelbegroeiing, perkjes en daktuinen en standaard ruimte voor een geveltuintje. Bij nieuwe gebiedsontwikkelingen wil Leefbaar vooral letten op regenwater-afvoer. Niet alleen door meer groen te planten, maar ook door waterdoorlatend asfalt en waterpleinen in de plannen op te nemen. Christenunie stelt – bovenop circulair bouwen en groen als vergunningseis – dat bij bouwprojecten in de stad, 1% van de bouwsom wordt gereserveerd voor groenverbetering, zoals bosaanplant. 

De partijen bieden tegen elkaar op over hoeveel groen er moet komen: volgens GroenLinks moet er minimaal 20 hectare extra groen (op onverwachte plekken) komen. Ook de VVD wil “sowieso 20 hectare aan groen erbij” in de stad. D66 wil 8 hectare groen per jaar toevoegen, door bestaande plekken te vergroenen. 

Het aantal bomen in Rotterdam moet volgens Leefbaar omhoog naar één miljoen. “Bomen absorberen CO2, vangen fijnstof af, zorgen voor verkoeling in de stad en geven een rustgevend gevoel in de wijk.” Het “metershoge onkruid in onze straten en stoepen”, moet volgens de partij wel weg.  

Meerdere partijen willen een groennorm, zo wil Partij voor de Dieren minstens 50 m² kwalitatief groen aan stadsnatuur per Rotterdammer en in elke buurt meer groen, te beginnen in de meest versteende wijken. Deze partij noemt, net als de SP, ook specifiek dat de Parkhaven (bij de Euromast) groen moet blijven en wil meer groen op de Coolsingel, op Zuid, op het Handelsplein en het Hefpark krijgt een permanente groenbestemming. Ook Groenlinks, CDA en Leefbaar willen een minimum aan groen per wijk stellen, maar noemen niet hoeveel precies. 50PLUS is op dit gebied vrij summier: ze wil compensatie van de groei van de stad, door de ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden. 

Bewoners moeten meer ruimte krijgen om zelf een stuk groen te beheren, vinden Leefbaar en CDA. Socialisten010 vindt dat ook, “zo lang dit geen verkapte bezuinigingsmaatregel is op groenbeheer”. Bij1 vindt dat zelfbeheer de basis is, maar wel met professionele ondersteuning van de gemeente. De gemeente moet bovendien particuliere initiatieven ondersteunen en stimuleren, zeggen PvdA, Bij1 en Christenunie. Bijvoorbeeld geveltuinen, proeven met groene parkeerplaatsen of waterdoorlatende stoepen. Bij1 merkt op dat bewoners moeten worden meegenomen in de plannen en vergroening nooit wordt opgelegd aan bewoners. 

Verder zijn de stadsparken voor sommige partijen een topic, voor anderen niet expliciet: Leefbaar wil in elk park een vaste parkmanager voor onderhoud, overlast aanpakken en toezicht tijdens festivals. Groenlinks wil minder festivals in parken, maar liever op straat of op pleinen. Dat vindt Partij voor de Dieren ook: ze wil een speciaal festivalterrein aan de rand van de stad. Christenunie wil het beheergeld voor de grote parken opnieuw bekijken. SP wil investeren in meer parken, zoals Hofbogenpark in Noord dat er komt. 

Maar als er een partij voor wie groen veel verder gaat dan al het bovenstaande, is dat Partij voor de Dieren, die de biodiversiteits- en klimaatcrisis al in de opening van haar plan expliciet benoemt. De partij staat voor een allesomvattende aanpak: waarbij klimaatplannen gecombineerd worden met maatregelen voor behoud en herstel van biodiversiteit. De partij ondersteunt en subsidieert natuurinclusieve woningisolatie, groene daken, gevels en zonwering en wil een helder biodiversiteitsplan, een limiet aan CO2-uitstoot voor bouwplannen en een ambitieus klimaatplan met bijbehorend budget. 

Partij voor de Dieren wil ook een wethouder voor Klimaat & Biodiversiteit en zet in op expertise binnen de gemeente. Zowel intern als naar burgers toe, met coaches en een informatie- en expertisecentrum voor biodiversiteit en duurzaamheid. 

Er is ook aandacht voor water: PvdA wil de (zwem)waterkwaliteit verbeteren in de Rotte, de Kralingse Plas en de Bergsche Plas. Leefbaar wil ook meer aandacht voor het water, maar (net als bij groen) vooral om te recreëren: de partij wil meer wandelpaden langs de Maas en de rivieroevers. D66 vindt dat ook een goed idee. De Partij voor de Dieren wil meer singels met elkaar verbinden, zoals al is gedaan bij Provenierssingel en Spoorsingel. Dit bevordert verbinding van ecoystemen en vergroot het leefgebied van (onder)waterdieren. Bij1 is ook voor een betere bodem- en waterkwaliteit en wil daar bij het Waterschap op aandringen.

Ook op dit gebied is Partij voor de Dieren het meest hardcore. “Rotterdam erkent ecocide, de (grootschalige) beschadiging, vernietiging of het verlies van natuur en ecosystemen en bewaakt dit voor Rotterdam.” Op alle fronten wil de partij meer natuur, en betere verzorging en bescherming van natuurwaarde en ecosystemen. En wil alle beleid toetsen op duurzaamheid en de gevolgen voor dieren, natuur, milieu en klimaat. Ook in gemeentelijke visie, vergunningsverlening en ontwerpplannen zijn ecologische doelen uitgangspunt. De concrete standpunten op dit gebied zijn te veel om hier op te noemen. 

Opvallend: voor de PvdD verdient Natuur een stem en een eigen plek aan de onderhandelingstafel. “We willen onderzoeken of we in Rotterdam, net als op plekken in andere landen, de natuur echt eigen rechten kunnen geven, bijvoorbeeld via rechtspersoonlijkheid.” Ook opvallend: Socialisten010 wil voorop lopen in stadslandbouw. 

Toch noemen veel van de andere partijen biodiversiteit ook als belangrijk punt. Het gaat dan vooral om bij-vriendelijk maaien van de bermen en groenstroken of diervriendelijk beheren van de stadsnatuur (PvdA, Leefbaar, Socialisten010, Bij1 en GroenLinks). Over meer schuilplekken en rustplaatsen voor dieren of insecten (GroenLinks, Bij1, 50PLUS, Socialisten010). Over het ondersteunen van initiatieven om biodiversiteit te bewaren of bevorderen (Bij1), minder gezonde bomen te kappen (Bij1). Of over meer (inheemse) soorten planten en bomen, zoals GroenLinks. Ook Leefbaar noemt dit expliciet. 

GroenLinks verbindt biodiversiteit ook aan klimaatadaptatie: “Er komen minimaal 100.000 extra bomen met natuur- en klimaatwaarde, om hittestress tegen te gaan, water beter vast te houden en de biodiversiteit te verhogen. Monocultuur doorbreken, letten op natuurwaarde en natuurlijk bestrijden.”

Volt wil een Rotterdamse ‘Big Five’: vijf bedreigde of zeldzame dieren- en plantensoorten benoemen, die we bevorderen, en gebruiken als maatstaf voor biodiversiteit en graadmeter voor de kwaliteit van leven in de stad. 

Het gaat in de partijprogramma’s ook over dieren die de stad niet wil. Ratten en overlast door ganzen en duiven wil Leefbaar, weliswaar diervriendelijk, “intensief aanpakken”. En exoten zoals de Japanse Duizendknoop bestrijden. CDA wil een stadsbreed voederverbod voor dieren in de stad, voor dierengezondheid en om rattenoverlast tegen te gaan. Socialisten010 wil overlastgevende dieren bestrijden maar enkel op diervriendelijke manieren. 

Leefbaar heeft veel met huisdieren, dierenwelzijn en dierenopvang (de partij zegt om die reden tegen ritueel slachten te zijn), en deelt daarin een speerpunt met Partij voor de Dieren en Bij1: alledrie deze partijen willen dat de Floating Farm in de Merwehaven verdwijnt. “Koeien en andere dieren horen niet op het water”, schrijft Leefbaar. Partij voor de Dieren en Socialisten010 gaan een stapje verder en willen een Wethouder voor Dierenrechten en Dierenwelzijn. 

D66 spreekt ook hier een meetbare ambitie uit. Ze wil Rotterdam qua biodiversiteit van onderaan de lijstjes, in 2030 aan de top van de meest biodiverse gemeenten hebben. 

Wat ook opvalt is dat Socialisten010 een einde wil maken aan de productie en consumptie van dierlijke producten. Dus: geen uitbreiding van bio-industrie en plantaardige alternatieven aanmoedigen. Ook jacht en visserij verbieden, behalve voor populatiebeheer. Bij1 wil “toezicht houden” op het vissen in de stad.

De volkstuintjes zijn ook belangrijk voor een aantal partijen: PvdA en Partij voor de Dieren willen er meer. Groenlinks en SP willen ze behouden en bovendien toegankelijk maken voor iedereen, D66 wil ze toegankelijk “voor een breder publiek”. Ook Christenunie betreurt dat maar een bescheiden groep Rotterdammers daar “kan genieten van rust en natuur”. Ze wil overleggen met volkstuinverenigingen hoe die groene oases meerwaarde krijgen voor de hele stad.

“De gemeente moet zich stevig gaan verzetten tegen de laksheid van de Rijksoverheid om klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit echt aan te pakken”, vindt Partij voor de Dieren stellig. D66 valt ook op omdat ze vrijwel alle doelstellingen qua klimaat en groen heel meetbaar en afrekenbaar maakt in haar programma en daarin lijkt te wedijveren met GroenLinks. 

Voor een aantal anderen, BIJ1 voorop, maar ook SP, PvdA, Socialisten010, Denk en 50Plus, staat buiten kijf dat het klimaatbeleid rechtvaardig moet zijn. Bijvoorbeeld “niet alleen voor degenen die zelf zonnepanelen of betere isolatie kunnen betalen” (PvdA) en zo dat “huishoudens erop vooruitgaan” (Socialisten010). BIJ1 beoogt een “radicaal en rechtvaardig klimaatbeleid dat wordt gedragen door bewoners”, waarvan de kosten niet op bewoners mogen worden afgewenteld. Voor Denk betekent ‘eerlijk’ dat de kosten vooral terechtkomen bij “grote bedrijven die het merendeel van de uitstoot veroorzaken”. 50PLUS merkt ook op dat economisch belang niet zwaarder mag wegen dan het welzijn en de leefomgeving van mensen. 

CDA en VVD zijn gematigder. CDA kiest qua klimaat voor “de verstandige weg” en houdt zich aan de klimaatakkoorden van Parijs en Nederland. Ze wil vooral bedrijven stimuleren zich daaraan te houden en afspraken maken. De VVD wil voorbereid zijn op de gevolgen van klimaatverandering en daarom groene daken stimuleren, samenwerken met de drie Hoogheemraadschappen voor goed watermanagement en “rekening houden met klimaatverandering bij het inrichten van de openbare ruimte”. De partij wil voldoende voorzieningen voor elektrische voertuigen en een elektriciteitsnet dat het kan dragen, advies of begeleiding voor mensen die zelf hun woning of bedrijf willen verduurzamen. Voor investering in duurzame woningen kijkt de VVD vooral naar de provincie en het Rijk en het Energietransitiefonds. 

Christenunie wijst erop dat op haar initiatief Rotterdam al samenwerkt met andere gemeenten in het halen van Sustainable Development Goals. Die doelen blijven voor de partij centraal in ontwikkelen van alle beleid. 

Overigens moet het gemeentelijke inkoopbeleid zelf ook duurzaam en eerlijk worden, vinden Christenunie, D66 en 50PLUS (en PvdD en GroenLinks). Volgens Christenunie koopt Rotterdam tegen 2026 honderd procent schone energie in uit Nederland en alleen producten volgens eerlijke handel. D66 wil sowieso alleen nog vergunningen en concessies geven aan of inkopen bij bedrijven die volledig klimaatneutraal werken of dat snel gaan doen. Bij1 vindt ook dat de gemeente alle bedrijven waar zij banden mee heeft, moet wegen op duurzaamheid en klimaatrechtvaardigheid. 

BIJ1, D66, Partij voor de Dieren, GroenLinks en PvdA willen een Burgerberaad voor het klimaat. Een willekeurige, via loting aangewezen groep Rotterdammers (al dan niet met ondersteuning van experts en creatievelingen) die serieus meepraten over klimaatmaatregelen die de stad neemt of het stadsbestuur adviseren. Opvallend bij PvdD is: “Deelnemers worden hiervoor zeer billijk betaald.”

Zes partijen stellen een duidelijke deadline voor wanneer Rotterdam klimaatneutraal of zonder CO2-uitstoot moet zijn. 

Voor de Partij voor de Dieren en voor Bij1 is dat uiterlijk in 2030. De gemeente moet regie nemen in de energietransitie van de haven en moet ook een voorbeeldrol hebben, vindt Partij voor de Dieren, onder meer door al haar gebouwen uiterlijk 2025 klimaatneutraal, natuurinclusief en fossielvrij te maken. “Medewerkers inclusief de raad en het college, worden gestimuleerd om op de fiets of met het openbaar vervoer naar het werk te komen.” Ook alle nieuwbouw moet klimaatneutraal zijn, stelt Bij1, en in 2026 moeten alle Rotterdamse woningen hoogwaardig geïsoleerd zijn.

D66 en Volt willen een CO2-neutrale stad in 2040. Daarnaast wil D66 dat de stad in 2030 al  minimaal 60% minder uitstoot (ten opzichte van 1990). GroenLinks wil in uiterlijk 2030 65% minder CO2-uitstoot (dus 5% meer dan D66) maar zegt niet wanneer dit nul moet zijn. 

GroenLinks kiest ook voor leefstijlverandering: “We stimuleren plantaardig eten, onder meer door voorlichting. En bijeenkomsten die de gemeente organiseert hebben plantaardige catering. Een vergelijkbaar standpunt noemen Partij voor de Dieren en Bij1 ook. 

Denk wil (landelijk) dat in 2050 alle energie uit duurzame bronnen opgewekt wordt (maar niet duidelijk is of dat ook ‘zonder uitstoot’ betekent). In 2030 moet dit 40% zijn volgens de partij. Volt zet in op landelijk, lokaal en Europees energie besparen en verduurzamen van de energie die we gebruiken. Door waterstof tankpunten, laadpalen, verduurzamen van gebouwen en opwekken met CO2 vrije bronnen. 

Opvallend: als het gaat om ondergrondse opslag van CO2 staan PvdD en D66 lijnrecht tegenover elkaar. D66 is hier expliciet voor, als tijdelijke maatregel. Maar PvdD niet. Het project Porthos, waarbij CO2 uit de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in de bodem van de Noordzee, mag volgens deze partij niet doorgaan.

Als het ligt aan GroenLinks is de Rotterdamse economie volledig circulair in 2050: geen restafval meer, materialen en producten worden gedeeld, verhuurd, hergebruikt, hersteld, opgeknapt en gerecycleerd om meer waarde te creëren.

Opvallend is dat D66 dit al tien jaar eerder wil realiseren, per 2040. In 2030 moet de stad al 50% minder primaire grondstoffen gebruiken. 

“Weg met de wegwerpeconomie, leve de kringloopeconomie”, stelt Partij voor de Dieren.  Uiterlijk in 2030 wil deze partij Rotterdam afvalvrij. Daarvoor noemt de partij een lange lijst concrete speerpunten, zoals meer producten met statiegeld en ook een Upcycle Mall op Zuid, waarbij de aankomende Upcycle Mall aan de Soesterbergstraat als voorbeeld dient. De vervuiler betaalt bovendien, vindt PvdD, ze wil per huishouden een gedifferentieerd tarief voor de afvalstoffenheffing. 

PvdD is voorstander van een circulaire ‘donut’ economie naar econoom Kate Raworth: bestaanszekerheid en welzijn voor elke inwoner zonder door het ecologisch plafond van de aarde te schieten. Het versterken van de ecologie vindt de partij belangrijker dan het laten groeien van de economie. Welvaart moet worden gemeten aan indicatoren als milieu, gezondheid, welzijn, een goede balans tussen werk en privé, wonen, veiligheid, onderwijs, materiële welvaart, maatschappelijke betrokkenheid, sociale relaties en banen. 

Christenunie, Volt en Denk willen ook inzetten op een circulaire economie maar hangen daar geen jaartal aan. Denk ziet (landelijk) verduurzaming als kans voor economische groei en banen, en wil daarom inzetten op de circulaire economie door het stimuleren van groene innovatie.

CDA en Socialisten010 verwoorden het nog veiliger: ze willen minder afval en steeds groener afval. De gemeente moet zelf het goede voorbeeld geven door bijvoorbeeld bermgras en rioolslib te gebruiken voor productie van groen gas. Socialisten010 vindt dat we moeten stoppen met het verbranden van geïmporteerd afval in de Rotterdamse Haven en scheiding van afval anders organiseren zodat we er stroom uit op kunnen wekken.

De PvdA, GroenLinks, SP, Christenunie, Bij1 en Partij voor de Dieren willen dat het vliegveld sluit om plaats te maken voor groen en woningen. GroenLinks wil Rotterdam The Hague Airport vervangen door een park en 10.000 nieuwe woningen, gecombineerd met innovatieve bedrijven, winkels, horeca, zorgvoorzieningen, een metrohalte en een groot stadspark.

D66 wil het vliegveld inperken, het moet vooral zakelijk en voor veiligheidsdiensten gebruikt worden in plaats van voor vakantievluchten. Socialisten010 wil ook minder vliegverkeer en streeft naar het definitief sluiten. 50Plus houdt het aantal vluchten van Rotterdam The Hague Airport graag hetzelfde. CDA wil ook geen groei, vindt dat krimp als scenario onderzocht moet worden en stelt dat de gemeente eerst op zoek moet naar draagvlak onder de omwonenden. 

Denk valt op omdat ze juist pleit voor meer directe vluchten naar het buitenland, naar Suriname, Bosnië, Kaapverdië, Turkije en Marokko. Want veel inwoners van Rotterdam moeten nu via ‘immense omwegen’ naar hun familie elders reizen, stelt de partij. Voor de VVD is er ook “geen sprake van dat de luchthaven gesloten gaat worden om klimaatdoelstellingen te halen”.

Volt wil in haar landelijke standpunten stoppen met korte-afstandsvluchten en een treinnetwerk stimuleren, het Rotterdamse standpunt rondom Zestienhoven is nog niet bekend.

Wat de partijen willen met de Haven, de energietransitie en aardgasvrije wijken? Dat lees je later deze week op Vers Beton!