Deze verkiezingen waren het dieptepunt in de Rotterdamse democratische geschiedenis. De politieke partijen hebben slechts 39 van de 100 kiesgerechtigden Rotterdammers weten te overtuigen om te gaan stemmen, ruim 300.000 kiesgerechtigden gingen niet stemmen. De Rotterdamse kiezer heeft gesproken middels afwezigheid: de politieke partijen hebben ons vertrouwen niet. Of om in politieke termen te blijven: de meerderheid van de kiezers stemde voor een motie van wantrouwen. En hoewel er nu een nieuw dieptepunt bereikt is, is er geen sprake van een incident, al sinds 2010 is er geen meerderheid van de Rotterdamse kiezers gaan stemmen. Dit is structureel.
En geef de kiezer eens ongelijk, want eerlijk is eerlijk, er is voor de Rotterdammers geen peil meer op te trekken. Afgelopen periode lieten de raadsleden het massaal afweten. Veel raadsleden kwamen niet, nauwelijks of onvoorbereid naar commissievergaderingen en konden niet voorkomen dat het college 10 van de 14 van haar eigen doelstellingen niet aantoonbaar hebben gehaald. Verontwaardiging was er echter niet bij de raadsleden. Er is een cultuur ontstaan waarin raadsleden van coalitiepartijen elkaar en het college ontzien, en waarin oppositiepartijen buitenspel worden gezet. Stilzwijgend wordt er al jaren ingestemd met deze praktijk.
Zo gingen de fractievoorzitters van het Christen-Democratisch Appèl (CDA) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) afgelopen periode heel lichtzinnig om met de grondbeginselen van onze democratie, de scheiding der machten, door als gekozen volksvertegenwoordigers de overstap te maken naar de uitvoerende macht. Zij werden wethouder in het college dat zij gezworen hadden om vier jaar lang te controleren. Vervolgens kozen dezelfde personen ervoor om zich als wethouder wederom verkiesbaar te stellen voor de functie van raadslid, weer terug naar de controlerende macht. Dit terwijl het een publiek geheim is dat zij eigenlijk wethouder wilden blijven. Begrijpt u het nog?
Oorverdovende stilte
In plaats van dat de raadsleden en politieke partijen hier kritiek op leverden, bleef het oorverdovend stil. Zowel in de hoorzittingen over de voordracht van de desbetreffende personen, als tijdens de campagne voor de afgelopen verkiezingen durfde niemand hier iets over te zeggen. Niemand wil een potentiële coalitiepartner tegen de schenen schoppen. Niet geheel ontoevallig, want bijna alle lijsttrekkers van de andere partijen willen zelf ook wethouder worden en moeten elkaar dus te vriend houden. Deze praktijken zijn zeer onwenselijk, maar kunnen gelukkig wel snel gestopt worden. De nieuwe raadsleden hoeven deze mensen namelijk niet te accepteren als wethouder, zij kunnen ook gewoon tegen stemmen.
Dit zou een voorbeeld zijn van een goed functionerende gemeenteraad. Een gemeenteraad waar er met wat goed is wordt ingestemd, en waarbij slechte voorstellen worden weggestemd. Zo simpel kan het zijn. Helaas hebben we afgelopen jaren gezien dat raadsleden van coalitiepartijen hun controlerende taak niet al te serieus nemen, en zij zijn bijna altijd in de meerderheid. Zo sprak een PvdA-raadslid zich uit tegen de business case van Feyenoord City, maar weigerde hij het plan af te schieten nadat hij werd teruggeroepen door de coalitie. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden van raadsleden die zich uiteindelijk toch hebben geschikt naar de wil van de coalitie, terwijl ze aanvankelijk een ander standpunt hadden.
De prioriteiten van deze raadsleden liggen blijkbaar in de eerste plaats bij de coalitie en pas in de tweede plaats bij de gemeenteraad. Dit is vreemd, want de coalitie bestaat juridisch gezien namelijk helemaal niet. Sterker nog, de Grondwet en de Gemeentewet verbieden uitdrukkelijk elke last die raadsleden wordt opgedragen. Een coalitie, met haar coalitieakkoord en coalitieafspraken, is daarom juridisch gezien niet mogelijk en alle afspraken die daaruit volgen zijn nietig. Als er vanuit de coalitie druk wordt uitgeoefend om raadsleden aan deze “afspraken” te houden, overtreden zij niet alleen de wet maar ook hun belofte aan de Rotterdamse kiezer. Zij hebben immers trouw gezworen aan de Grondwet, maar ook hebben zij de Rotterdammers beloofd een goed raadslid te zullen zijn.
Er zal uiteraard gezegd worden: zo gaat het nou eenmaal. Dit is niet alleen een drogreden, maar ook één van de redenen waarom zo weinig Rotterdammers gaan stemmen. Hoe het nu (eenmaal) gaat wil de Rotterdammer duidelijk al lang niet meer.
Al met al staan de nieuwe raadsleden nu voor een belangrijke keus. Hoe reageren zij op deze motie van wantrouwen van de Rotterdammers? Gaan zij het anders doen of blijft alles hetzelfde? Het ligt in de handen van de 45 raadsleden die gisteren geïnstalleerd werden. “Vertrouwen is de kurk waarop onze democratie drijft”, schreef burgemeester Aboutaleb vorig jaar. De kurk ligt inmiddels op de bodem van de Nieuwe Maas. Gaat de kurk de komende vier jaar opgedoken worden of zal die langzaam verder verdwijnen in de bodem?
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.