Standbeelden in Rotterdam zoals die van Piet Hein in Delfshaven en Johan van Oldenbarnevelt op de Coolsingel, zijn in opspraak. Maar wat is een standbeeld? “Er zijn mensen die zich niet langer herkennen in de gunstige waardering die een standbeeld oproept. Het beeld verbindt dan niet langer, maar symboliseert een mentale afstand in de samenleving,” stelt Siebe Thissen in zijn essay.
Een standbeeld leidt een onzeker bestaan. Wereldwijd worden personen net zo makkelijk op een voetstuk gehesen als dat ze er weer vanaf worden getakeld. Ook het standbeeld van Erasmus onderging dat lot. Het eerste beeld van Erasmus in Rotterdam was een in 1549 geplaatst houten exemplaar dat weg rotte. Een tweede stenen beeld werd in 1572 door woedende Spaanse soldaten vernietigd als wraakoefening voor de verloren slag bij Den Briel.
Het derde exemplaar viert vandaag zijn vierhonderdste verjaardag, maar ook het lot van dit bronzen beeld hangt af van toekomstige generaties. ‘Haec est’, zou Erasmus misschien zeggen: zo gaat dat. Want kijk maar eens om je heen. De allereerste daad van de onafhankelijke republiek Suriname op 25 november 1975, vlak na middernacht, betrof de onttakeling van het standbeeld van koningin Wilhelmina op het Oranjeplein in Paramaribo. In voormalige Oostbloklanden werden sinds 1989 duizenden Sovjetbeelden uit het publieke domein verwijderd. Oekraïne nam zelfs een wet aan die de plaatsing van communistische beelden en symbolen in de openbare ruimte verbiedt, tot woede van Rusland. Standbeelden komen en gaan. Dat is hun tragische lot.
Aan het standbeeld kleeft een ernstige gewichtigheid. Zowel de plaatsing als de verwijdering van een beeld betreft een symbolische handeling. Het object, liefst geplaatst op een hoge sokkel, vertegenwoordigt een regime, een tijdperk, een vermeende held of een historische prestatie. Een standbeeld is een sacraal-seculier object met een mnemotechnische functie. Of in eenvoudige woorden: een beeld is een fraai uitgevoerd geheugensteuntje, bedoeld om namen, gebeurtenissen, zaken en jaartallen eenvoudiger te onthouden.
Nog geen reactie — begin de discussie!