In memoriam
“Een betrokken Rotterdammer, waarvan je wil dat er meer zouden zijn.” Onlangs overleed Jan Oudenaarden, Rotterdammoloog, schrijver en ambassadeur van Rotterdam-Zuid. Vers Beton sprak vrienden en bekenden over zijn leven en nalatenschap.

De Rotterdamse historicus, dichter, auteur, Feyenoordkenner en voormalig Rijnmondcolumnist Jan Oudenaarden (1943-2025) is niet meer. Zaterdag 18 januari overleed hij op 81-jarige leeftijd na een tijdje ziek te zijn geweest. Vers Beton ging in gesprek met dichter en goede vriend Rien Vroegindeweij, kunstenaar Gyz La Rivière, Vreewijker Pieter Termeer, schrijver Sanneke van Hassel en voormalig gemeentearchivaris Jantje Steenhuis over zijn leven en nalatenschap.
Oudenaarden werd geboren op Zuid, studeerde op latere leeftijd nog rechten aan de Erasmus Universiteit en schreef gedurende zijn leven zo’n vijftig boeken over diverse Rotterdamse onderwerpen: van wijken en winkelstraten tot dichters en monumenten. Zijn bekendste publicatie is Wat Zeggie? Azzie val dan Leggie! (1984), een onderzoek naar het Rotterdamse dialect. Maar hij schreef bijvoorbeeld ook dichtbundels en De geschiedenis van Feyenoord, een vierdelig werk over zijn geliefde voetbalclub.
Wandelende Wikipedia
“In november vorig jaar ben ik nog naar de presentatie van zijn laatste dichtbundel geweest, Tutti Frutti. Achteraf ben ik blij dat ik hem toen nog even heb gesproken en in de ogen heb gekeken”, vertelt Gyz La Rivière. “Ik leerde hem kennen rond 2007, toen ik begon met schrijven en films maken over Rotterdam. Toen ik hem voor de eerste keer sprak, herkende ik meteen zijn stem. Als jongvolwassene was ik idolaat van het Neon/Rijnmond-programma Het Was, met beelden van Rotterdam van vroeger. Jan praatte die beelden aan elkaar.”
Gek dat hij ‘maar’ twee onderscheidingen heeft gekregen; als het aan mij lag was hij behangen met slingers
“Hij wist alles, was een soort wandelende Wikipedia als het om Rotterdam ging. Hij was ook royaal in het delen van zijn kennis; ontzettend veel heb ik met hem gemaild. Jan is van een specifieke generatie: cultureel begaafd en volwassen geworden in een lege stad. Hij keek terug, pende alles op en heeft een infrastructuur van verhalen neergelegd waarop ik kan bouwen. Eigenlijk is het gek dat hij ‘maar’ twee onderscheidingen heeft gekregen [de Laurenspenning en de Erasmusspeld, red.]; als het aan mij had gelegen was hij behangen met slingers.”
Rotterdamologisch Instituut
Rien Vroegindeweij en Oudenaarden waren dikke vrienden en vormden samen het Rotterdammologisch Instituut. “Onder die noemer hebben we verschillende boeken geschreven, zoals In Veilige Haven, over zeemanshuizen in Rotterdam. En literair-historische wandelingen, zoals de Brandgrensroute. In 2015 hebben we samen een naslagwerk gepubliceerd: Rotterdam, een dikke pil van drie kilo. Dat werd een bestseller.”
“Mijn allerleukste herinnering aan Jan is Jan, gewoon zoals hij was. In de jaren ‘60 groeiden we samen op en zaten we in dezelfde scene, zoals dat heette. Dat was een fantastische tijd. Jan was intelligent, had gevoel voor humor en kennis van zaken. Maar hij was ook kritisch, hoor. Als je een fout maakte corrigeerde hij je, zonder betweterig te zijn, zonder poeha. Met Jan verliezen we een light verse-dichter, een briljant historicus, een persoonlijkheid en een fijne vent.”
Nieuwsgierig en gul
Sanneke van Hassel: “Jan vroeg ik onder andere om mee te lezen toen ik het essay Lessen van Vreewijk schreef. Zijn parate kennis was enorm. Hij wist alles over dit tuindorp en woonde zelf tot zijn overlijden aan de Lede. Wanneer de lindebomen aan de Groenezoom waren geplant? Dat dateerde hij aan de geschiedenis van tramlijn 3. Zijn werkkamer lag vol boeken. Moeiteloos bewoog hij zich langs de stapels op de grond.”
Ik herinner me de twinkeling achter zijn brillenglazen
“Jan was geen droge onderzoeker. Ik herinner me de twinkeling achter zijn brillenglazen. Hij was nieuwsgierig en gul; ik durfde hem alles te vragen. Hij zocht uit, legde vast, en gaf ook door. Jan en Rien wilden de coronaperiode opnemen in hun naslagwerk Rotterdam en kozen daarvoor een verhaal uit mijn boek Milde klachten. Daarvoor heb ik hem helaas niet meer kunnen bedanken. Rotterdam is een geheugen verloren.”
Thuis in Vreewijk
Pieter Termeer is de oprichter van Leeszaal Vreewijk en net als Oudenaarden een jongen van Zuid. “We komen allebei uit Bloemhof en onze levens liepen min of meer parallel aan elkaar; allebei een beetje de buitenbeentjes in ons gezin, opstandig, politiek-geëngageerd. Als je van Zuid komt ben je doorgaans een beetje voorzichtig. Hij ging daar toch wel anders mee om, etaleerde zijn calimerocomplex bijna.”
“Ik herinner me de biertjes in De Overheid – een literair café aan de Nieuwe Binnenweg waarvan Jan medeoprichter was. Samen namen we dan de bus terug naar Zuid. En de milkbar op de Dreef natuurlijk, waar de artistiekelingen uit Vreewijk samenkwamen in de jaren ‘60. Toen ik de leeszaal oprichtte, was hij fan van het eerste uur. Vaak kwam hij als eerste rondsnuffelen als er weer een nieuwe lading boeken binnenkwam. Zijn persoonlijke collectie Rotterdamse boeken is ontzettend uitgebreid en bijzonder, zeker zijn verzameling rondom het schrijverscollectief Links Richten.”
Betrokken Rotterdammer
“Als je zoekt in de collectie van het Stadsarchief krijg je vier pagina’s lang allemaal publicaties van Jan, die hij alleen schreef of samen met anderen”, vertelt Jantje Steenhuis. “Hij was een goede historicus en verhalenverteller, een man van de inhoud met een grote liefde voor Rotterdam. Hoe kun je de geschiedenis van de stad terugbrengen in het collectieve geheugen? Op dat gebied vonden we elkaar.”
Oudenaarden was een markante man, stevig in zijn uitlatingen
“Ik maakte hem mee in het archief, maar bijvoorbeeld ook bij het Historisch Genootschap Roterodamum, waar ik bestuurslid was. Hij was een markante man, stevig in zijn uitlatingen. Toch bracht hij zijn mening op zo’n manier dat het geen ergernis opriep. Hij was altijd zo bezig, trok zich niet terug uit het openbare leven. Een betrokken Rotterdammer, waarvan je wil dat er meer zouden zijn.”
Nog geen reactie — begin de discussie!